Onwillekeurig moest ik tijdens het lezen van de roman ‘Sloop’ van Anna Enquist denken aan een aflevering van het Brits komische duo French en Saunders waarin ze een scene uit een film van Ingmar Bergman op de hak namen. Alles zwaar en alles somber; de ene ellende volgt op de andere. ‘Sloop’ is een loodzwaar boek en die kwalificatie zegt – net als de films van Ingmar Bergman, overigens – helemaal niets over de kwaliteit van de roman. Ik vind het een fantastische roman. Een roman over liefde, gemis, rouw en verdriet, een roman waarin de hoofdpersoon naar de zin van het leven zoekt. Een roman waarin de waarde van kunst in het leven wordt gewogen ten opzichte van de liefde voor minnaar en kind. Een complexe mooie roman, kortom, met weinig licht. Of toch een beetje? De hoofdpersoon verknoopt zichzelf nogal met haar rococo vakgenoot Joseph Haydn. Hoewel Anna Enquist vooral de tragiek in het leven van de componist Haydn belicht, blijft hij toch de man die wel degelijk humor in zijn werk bracht. Tenminste ik ken hem vooral van de afscheidssymfonie en de symfonie met de paukenslag. Het oratorium ‘Der Schöpfung’ speelt een belangrijke rol in de roman. Der Schöpfung…de schepping tegenover Sloop. De titel van de roman, maar ook de titel in de roman van het oratorium dat de hoofdpersoon schrijft en dat uiteindelijk ook het sluitstuk is in de roman…hoewel….

Het eerste hoofdstukje van de roman staat bol van de betekenis. Als ouverture raakt het bijna alle thema’s en verhaallijnen die komen gaan. De hoofdpersoon kijkt naar een filmpje zonder geluid van de sloop van een muur waarop een enorme muurschildering staat van een meisje van een jaar of tien op de rug gezien. Ze is aan het touwtje springen. De hoofdpersoon kijkt naar de sloop van het kunstwerk op de muur terwijl ze bedenkt hoe ze het filmpje van de juiste muziek kan voorzien; slopen en scheppen in één adem door. Alice Augustus is een succesvol componiste. Een klarinetconcert dat ze geschreven heeft wordt regelmatig uitgevoerd en ook haar requiem ‘De weduwen’. Ze verdient veel geld met het componeren van jingles onder reclameboodschappen. Ze schaam zich daar erg voor, vandaar dat ze dit ‘triviale’ werk onder pseudoniem schrijft. Door haar werk voor reclamebureaus heeft ze haar man Marcel leren kennen. Hij weet niets van muziek maar alles van beleggen. Ze hebben elkaar ontmoet toen ze onder reclames voor de verschillende beleggingsproducten van zijn bedrijf de muziek componeerde. Alice heeft een grote kinderwens. Ze heeft moeite om zwanger te raken en daarom is ze onder behandeling. Joseph Haydn is de componist die haar het meest lijkt te inspireren. Ze heeft diverse biografieën bij de hand. Officieel, zo leest Alice, bleef Haydn kinderloos. Maar er is in zijn leven een mysterieuze vrouw waar hij geregeld mee correspondeert zonder dat echt duidelijk wordt wat hun relatie precies was. Zijn brieven zijn wel opvallend veel intiemer van toon dan zijn andere brieven en…de vrouw heeft kinderen. Van Haydn? Alice weet het niet.

Als enige vrouwelijke student compositie voelt Alice Augustus zich verloren. Ze is erg talentvol. Ze krijgt tijdens haar studie een heftige relatie met haar leraar, de op dat moment beroemde componist Duck van Dijk; zij rond de twintig terwijl hij tegen zijn pensioen aan zit. De stelling van Duck van Dijk is dat het moederschap en componeren niet samen gaan. Als ze zwanger van hem raakt is de euforie in het begin desalniettemin enorm. Al snel beseft Duck van Dijk hoe groot het leeftijdsverschil is. Hij kan zijn verhouding voor zichzelf niet verantwoorden en beëindigd de relatie. Alice voelt zich met haar zwangere lijf gedumpt. Eigenlijk ziet ze geen andere mogelijkheid dan abortus. Maar voor de abortus kan plaatsvinden krijgt ze een miskraam. Ze trekt zich helemaal in zichzelf terug op een woonboot. Daar komt ze een jongen tegen die zit te vissen. Naar blijkt alleen met aas maar zonder haak. Hij voert twee koi-karpers die door de eigenaar in de rivier zijn gedumpt toen ze ziek waren. Ze zijn niet doodgegaan maar zijn uitgegroeid tot enorme en goed gezonde vissen…ondanks dat ze gedumpt waren. Dat gegeven lijkt Alice ter harte te nemen. Ze krabbelt langzaam weer op en weet het verdriet dat ze voelt van de verbroken relatie en het verlies van de ongeboren vrucht te verwerken in het oratorium ‘De Weduwen’.

In de roman veel spiegelingen en contrasten. Zeer precies en consciëntieus geschreven. Ook met veel gevoel, maar zonder humor. Het is een echte Anna Enquist, somber en mooi!