Eén van de journalistieke ontdekkingen van het afgelopen jaar is wel Thomas Erdbrink. Misschien timmert hij al langer aan de weg, maar dat weet ik niet. Sinds hij die fantastische VPRO serie maakte over het leven in Teheran die dit jaar op zondagavond werd uitgezonden, kan hij bij mij niet meer stuk. Iran is het eerste land buiten Europa dat Josien en ik bezochten. Een enorm avontuur waar ik nog dagelijks met veel plezier aan terugdenk. Iran en Thomas Erdbrink horen meer bij elkaar dan zomaar een vreemd land ver weg en een buitenlandjournalist. Ik heb zelden mensen ontmoet die zo nieuwsgierig de wereld inkeken als de mensen in Iran. Die zo gastvrij en open waren als de mensen die ik ontmoette in Teheran. Vaak vergat ik dat ik in een land rondwandelde waarin je niet zomaar kon zeggen wat ik dacht. Het lijkt alsof Thomas Erdbrink die nieuwsgierigheid heeft overgenomen en dat gecombineerd heeft met de open manier waarop we in Nederland gewend zijn om over dingen te praten.

In de krant van afgelopen zaterdag steekt Erdbrink de loftrompet over de Nederlandse gastvrijheid. Dat zal wel,  denk ik. Ik weet het niet want ik ben nog nooit te gast geweest in Nederland. Wat ik wel weet is dat ik me heel gastvrij ontvangen vond in Teheran. Een land met gebruiksaanwijzing omdat niet helemaal duidelijk is wat wel of niet mag. Wij als toeristen wilden niet graag de regels breken, maar in zo’n vreemd land weet je het gewoon niet. Toch, toen we de douane eenmaal gepasseerd waren en we gewend waren aan het feit dat alle vrouwen iets op hun hoofd droegen (inclusief Josien), leken de mensen veel gewoner dan ik aanvankelijk had gedacht.

Ík vond weliswaar de mensen gewoner dan ik had gedacht, maar dat was omgekeerd niet het geval; ik viel erg op. Ik weet niet waar het precies aan lag want zo’n verschrikkelijk toeristisch uiterlijk heb ik niet. Ik had het idee dat ik me weinig onderscheidde van de Iraniërs. Toch werd ik overal aangesproken en deed men zijn best om Engels te spreken. Meestal niet meer dan een handjevol woorden, maar die paar woorden werden dan ook allemaal gebruikt. Arjen Robben en Robin van Persie bleken enorm populair.

We waren bij onze vriendin Najme uitgenodigd. Ze had een overvloedig en heerlijk maal voor ons gekookt en gebakken. Ik zou zeggen dat het gewoon beren ‘gezellig’ was daar bij onze vriendin, maar dat woord kennen ze daar niet (volgens Erdbrink). Ook de politiek en de situatie in Iran kwam aan tafel in onze gesprekken langs. Hoewel de zedenpolitie daar een onophoudelijke bron van ergernis en vernedering bleek, ging het toch vooral over de kansen van de kinderen in het huidige Iran. Daar was Najme somber over. Niet iedereen kon zomaar studeren. In dat opzicht zag ze Nederland wel als ideaal. Ik ben er niet achter gekomen waar de kansen van de kinderen in Iran van afhingen. Ik hoop dat het vooral economische argumenten zijn. Stel dat de Iraanse regering erg bezuinigd had op het hoger onderwijs onder invloed van de opgelegde economische sancties, dan zou dat sterk verbeteren nu de sancties werden opgeheven, dacht ik. Maar ik weet het dus niet.

Eén van de dingen die Thomas Erdbrink liet zien was dat er een groot verschil was tussen het privédomein en het publieke domein. In het privedomein mag alles. In het publieke domein zijn de regels niet helemaal duidelijk. Ik heb ervaren dat dat een grote waarheid is. Ik voelde dat aan den lijve toen we met Najme naar de bazaar gingen en ik ons gesprek van de avond ervoor wilde voortzetten. Minzaam lachend maakte ze me duidelijk dat je buiten alleen over koetjes en kalfjes kon praten. Ik schrok, want ik was zo bang dat ze door mijn naïviteit in problemen zou komen! Onze lieve vriendin Najme uit Teheran!