In 1986 was ik kennelijk zo intens bezig met het verzorgen van onze nog kleine kindjes, dat er een heel stuk geschiedenis aan mij voorbij is gegaan. Natuurlijk staat de val van de Berlijnse muur en alles wat daarmee samen hing mij nog best helder voor de geest, maar wat ik helemaal blijk te zijn vergeten is dat er een reeks bomaanslagen werden gepleegd in Parijs enkele jaren daarvoor. Gewoon, compleet uit mijn herinnering verdwenen. De roman ‘Luister’ van Sacha Bronwasser speelt zich af midden in het bommengeweld in Parijs. Naast dit geweld leest de roman ook als een ode aan Parijs als cultureel centrum. Ik heb de roman van Sacha Bronwasser met veel plezier gelezen; goed geschreven en best spannend hoewel ik het einde van de roman – weliswaar niet tot in alle details – wel zag aankomen.

In het jaar 1986 zorgt de Duitse au pair Eloïse Schiller in het Parijse gezin van Philippe voor hun kind. In Parijs vinden voortdurend bomaanslagen plaats en dat zorgt voor veel angst. Vooral het reizen met het openbaar vervoer wordt als risicovol gezien. In september van dat jaar volgt de ene bomaanslag op de andere en omdat Eloïse een kamer aan de andere kant van de stad heeft en om te voorkomen dat haar iets overkomt, geven ze Eloïse een dagje vrij zodat ze niet met de metro hoeft te reizen. Het meisje lijkt een rare invloed op Philippe te hebben. Zonder dat je het echt begrijpt, gaat hij haar achtervolgen. Je denkt aan een seksueel motief, maar dat lijkt het toch niet te zijn. Philippe verzuimt van zijn werk om het meisje te volgen. Voor Eloïse lijkt de dag dat ze vrij heeft gekregen een mooie dag om er eens lekker op uit te trekken. Dan blijkt dat Philippe niet uit is op seks met Eloïse maar dat hij voorvoelt dat haar iets ergs gaat overkomen en dat hij haar moet beschermen. Als er een bomaanslag plaats vindt in de winkel die Eloïse zojuist verlaten heeft, redt hij haar van de dood maar raken ze beiden wel ernstig gewond.

Drie jaar later, 1989, is Marie – de vertelster in de roman – au pair geworden in hetzelfde gezin van Philippe. Er is inmiddels een kind bijgekomen. Ze woont in hetzelfde kamertje als waar Eloïse gewoond heeft. Philippe en zijn gezin zijn naar een kleiner appartement verhuisd omdat hij zijn oude baan niet kon houden; van zijn verwondingen opgelopen in 1986 is hij nooit meer volledig hersteld. We komen te weten dat vertelster Marie min of meer gevlucht is uit Nederland. Flo speelde daarbij een cruciale rol. Marie zat op de kunstacademie en studeerde fotografie. Eén van haar docenten was de al gearriveerde fotografe Flo. Er lijkt zich een diepe vriendschap te ontwikkelen tussen Flo en Marie. Marie kijkt verschrikkelijk op tegen Flo en Flo leert haar om een artistieke vrouw van de wereld te worden. Ze gaat zich anders kleden dan voorheen, anders gedragen en anders spreken. Ze verandert zelfs haar naam. Dan blijkt Marie gebruikt te zijn voor een kunstproject van Flo. De metamorfose van burgermeisje naar artistiekeling heeft Flo gefotografeerd. Soms als Marie ervan afwist, maar vaak ook als ze het niet wist. Marie voelt zich misbruikt en vlucht naar Parijs om ons aldaar haar verhaal met Flo te vertellen.

In 2015 woont vertelster Marie weer in Nederland. Fotografie heeft ze helemaal opgegeven. Ze is Frans gaan studeren en inmiddels is ze lerares Frans. Dan krijgt ze van Flo een uitnodiging om in Parijs de presentatie van de herdruk van het fotoboek waarin Marie tegen wil en dank de hoofdrol speelt, bij te wonen. De presentatie zal plaatsvinden op vrijdag 13 november 2015 in Parijs…

Er komen in dit boek van Sacha Bronwasser heel veel kunstenaars voorbij. Voornamelijk fotografen. Eén van hen, Sophie Calle, maakte in 1979 Suite Venitienne. Dat is een fotoboek waarin ze fotografisch verslag doet van een man die ze stiekem volgt naar Venetië en hem voortdurend fotografeert. Zoiets herhaalt zich in deze roman. Ook is er een discussie met Flo over de fotograaf Ata Kando die zijn kinderen gebruikt voor fotografische kunst waarbij de vraag gesteld wordt hoever je mag gaan om een kunstwerk te maken. Volgens Flo zijn er geen grenzen. Neemt Sacha Bronwasser stelling in die discussie? Ik weet het niet. Hoofdpersoon Marie die zichzelf slachtoffer voelt van de kunstenaar Flo heeft daar een mening over. Aan de andere kant is er Flo die een zeer breed bewonderd wordt vanwege het fotoboek waarvan Marie zich het slachtoffer voelt.

Al met al is het een roman die lekker leest en die je allerhande ethische vragen stelt. In het gedeelte waarin de geschiedenis tussen Marie en Flo verteld wordt, overviel het me soms dat er wel heel veel naar kunstenaars verwezen werd en dat Bronwasser haar kennis van kunst wel heel erg liet blijken…soms tot in het irritante aan toe. Uiteindelijk had het allemaal een functie dus achteraf neem ik het haar niet kwalijk.