Ik weet niet wat ik moet denken over de val van Srebrenica. Ik word heen en weer geslingerd tussen afschuw over zoveel mensen die zijn vermoord en mijn idee dat een oorlog een eigen dynamiek heeft waarbij de menselijke moraal komt te vervallen. Maar ook tussen lafhartig gedrag van Nederlandse militairen en een onmogelijke opdracht die ze hadden gekregen. Dat ze hossend werden binnengehaald en dat de stemming al snel omsloeg en dat ik eigenlijk dat hossen best kan begrijpen want ze hadden een zeer dreigende situatie overleefd. En dan zie ik Nederlandse soldaten op foto’s die, zo lijkt het, meehelpen met het scheiden van de mannen van de vrouwen en ik zie een heel erg, enorm doodsbange overste Karremans die generaal Mladic naar de mond praat en ik vraag me af of ik hem dat kwalijk kan nemen. Ik denk het niet. Ik weet in ieder geval zeker dat ik het, onder diezelfde omstandigheden, niet veel beter had gedaan. Slechter, waarschijnlijk.

Het feit is dat er een oorlog woedde. Een oorlog wordt gekenmerkt door een andere moraal. Een moraal gericht op overleven…en verder niets. Om de boel nog enigszins in de hand te houden waren VN-militairen naar het gebied gestuurd. Militairen die geen diepe haat voelden en niets hadden om wraak op te nemen. Naieve jongens en meisjes, zou je kunnen zeggen die de moraal van de vrede koesterde: Gij zult niet doden, verkrachten of martelen. Daar in Srebrenica werden die met vredesmoraal behepte soldaten geconfronteerd met militairen die de controle over alles overboord hadden. Kan je van Nederlandse VN-militairen die het gevoel hebben dat ze goed deden en dat ze door de hele wereld gesteund werden, verwachten dat ze een partij waren voor de Servisch soldaat in oorlog? Kan je van die militairen verwachten dat ze zich doodvechten? Mag je verwachten dat ze zich zinloos doodvechten? Nee natuurlijk. Daarvoor moet je je vredesmoraal hebben ingeruild voor een oorlogsmoraal.

Martin van Creveld is een Israëlische historicus met Nederlandse roots die interessante dingen zegt over oorlog. Zo hoorde ik hem vertellen dat er maar één mogelijkheid is om een oorlog te winnen: noodzakelijkheid. Zou het verliezen van een oorlog betekenen dat je dan dood bent, dan is er de juiste noodzakelijkheid om de oorlog te voeren. (Dan kán je de oorlog weliswaar winnen maar nog steeds ook verliezen.) Dat is de reden waarom Amerika zoveel oorlogen verliest terwijl ze veel sterker zijn; er ontbreekt de noodzakelijkheid om de oorlog te voeren. Nederlandse militairen hadden in Srebrenica geen noodzaak om oorlog te voeren. Ze wilden misschien wel, maar zomaar je leven geven…

Vandaag staat er een interview in de krant met Rob Franken. Hij was de tweede man van de VN-militairen. Na overste Karremans. Ik lees het interview en bij mij wordt veel onaangenaams opgerakeld. Bij die militairen is Srebrenica altijd actueel. Ze werden goedbedoeld, maar volkomen fout, door naïeve politici van mijn partij, zonder steun en zonder wapens naar een mission impossible gestuurd. Niet lang nadat de militairen feestelijk waren binnengehaald in Nederland, bleek de omvang van de oorlogsmisdaden die na hun vertrek, door Servische soldaten, waren gepleegd. Die Nederlandse militairen hadden dat niet kunnen voorkomen. Mijn stelling is, dat er maar één manier is om oorlogsmisdaden te voorkomen: Geen oorlog voeren.