Ik bestudeer graag foto’s van terroristen. Hoe zien die mannen (en heel soms) vrouwen eruit? Zou je ze kunnen herkennen en dan maatregelen nemen? Dat houdt mij bezig. Neem bijvoorbeeld de mannen die de aanslagen op onze trouwdatum in Amerika deden. Negentien mannen in totaal die de wereld schokte en veranderde. Daar moet toch iets van overeenkomst in zitten. Iets in hun uiterlijk moet zichtbaar zijn waardoor je zou kunnen denken: Ja, dat is een terrorist. Doe gewoon een gooi, neem nummer vijftien. Meneer Marwan Al-Shehhi. Hij zat in één van de toestellen en we weten nu dat het een terrorist was die het toestel het WTC in liet vliegen. Ik zou zonder veel bedenkingen naast hem zijn gaan zitten in het toestel. Een heel gewone man. Een bril op zijn hoofd; niets bijzonders.

Kijk naar de foto’s van aanslagplegers in Parijs op Hebdo of op de Bataclan. Ik zie niets bijzonders aan die koppen. Het zijn gewone jongens. Ze zouden bij mij in de straat kunnen wonen, ze zouden op een terras op het Rembrandtsplein kunnen zitten (om maar eens een dwarsstraat te noemen) genietend van een sapje in de zon. Niemand zou denken aan terrorisme. Toch hebben ze het gedaan en onrust gebracht in Europa en Amerika. De enige overeenkomst tussen al die mannen is de islam en dat blijkt aan de buitenkant niet zichtbaar.

Onze kennis over de islam gaat in ons brein aan het werk. We willen zo graag terroristen herkennen (terwijl we dat dus niet kunnen) dat we aan de haal gaan met de combinatie geloofsfanaat en islam. Qua vrouw komt er dan een wandelende wigwam uit en als man een baard (en geen snor) dragende man in djellaba met een speciaal hoedje op zijn hoofd en een hoogwaterbroek aan zijn kont. Zo’n man die je vlak bij de moskee tegenkomt en die dwars door je heen kijkt. Dat blijken dan ineens, in onze breinen, de herkenbare terroristen. Ik merk dat ook ik daar een beetje last van heb terwijl die baarddragende man in zijn djellaba evenveel met terrorisme te maken heeft als wij. Ons brein misleid ons; een terrorist kan je niet herkennen (zie mijn onderzoek naar het uiterlijk van echte terroristen!).

Laura H. wordt verdacht van terrorisme. Tenminste ze is al of niet gedwongen of vrijwillig afgereisd naar Syrië. Dat is een land waar je niet wil wezen en niet moet zijn. Als je er als Nederlander naar toe reist dan zeg je alles bijna definitief vaarwel en bovendien geef je de boodschap af dat je een terrorist bent. De Syrische grens passeren is een boek dichtslaan. Je hebt dan voor de verkeerde partij gekozen. Laura H. heeft dat boek dichtgeslagen, maar kreeg spijt. Laura H. verbaast mij op veel meer terreinen. Een meisje van twintig met twee kinderen. Heel jong moeder dus. Ze heeft zich bekeerd tot de Islam en heeft toen via een datingssite een gewelddadige man getroffen. Ze wilde van hem scheiden en toen zat ze ineens in Syrië. Daar wist ze te ‘ontsnappen’ en met behulp van Koerdische strijders weer in de min of meer vreedzame wereld te komen. Een vaag verhaal. Als ik werkte bij de inlichtingendienst dan had ik heel veel vragen aan haar willen stellen.

Terwijl Laura H. beweert ontvoerd te zijn naar Syrië, doet de krant buurtonderzoek. Er worden buren gevonden die willen getuigen. Die buren weten zeker dat Laura H. vrijwillig naar Syrië is vertrokken want, zo zeggen de buren, Laura kreeg steeds vaker bezoek van ‘mannen met baarden en lange gewaden’. Zie mijn zojuist geschetste gewenst stereotiep terrorist. Bezoek van die stereotypen zegt dus helemaal niets over werkelijke terroristen. Maar zelfs de Volkskrant zie je zich bewegen in de richting naar erkenning van het bewijs. Bezoek van ‘haatbaarden’…dan moet er wel iets van waarheid schuilen in dat ze vrijwillig ging… Onzin dus.