Ruim een week geleden werd de librisliteratuurprijs 2025 uitgereikt. Waarom heb ik niets van me laten horen? Ik had nog niet alle boeken uit. Ik was nog met het laatste boek bezig; had het nog niet uit…heb ik nog niet uit…krijg ik niet uit. Lezen moet voor mij leuk zijn. Als ik een boek niet meer leuk vind, kap ik ermee. En heus, ik heb best veel doorzettingsvermogen. Het spijt me Maurits de Bruijn, je ‘Man maakt stuk’ vindt ik eigenlijk niet te pruimen. Bij mij eindigt dit boek op de laatste plaats. Dat gezeur over zijn vermeend niet-geaccepteerdheid. Homo, queer, transgender, weet-ik-veel. Maar ondertussen afgeven op iedereen of liever gezegd het klootjesvolk. Bij mij gaat dat er niet in; had er geen zin meer in. De kunstenaar hoofdpersoon in de roman loopt misselijkmakend over van pretenties. Laat maar zitten, dus.
Een dag nadat de shortlist bekend werd gemaakt, zijn geliefde J. en ik naar Felix Meritus getogen om interviews te horen met alle laureaten. Op Safea el Khanoussi na dan. Haar uitgever/redacteur viel in omdat de schrijfster zelf op dat moment in Amerika zat om promotieonderzoek te doen. Twee auteurs wekten enigszins op mijn zenuwen toen, en ik was er bang voor dat dat mijn oordeel over hun literaire werk zou beïnvloeden; een vrouwelijke auteur die zich niet als vrouw wilde definiëren en een man die ook al problemen had met zijn gender. Gelukkig schreef de één een prima boek en de ander…zie boven.
Nog even de shortlist op een rijtje:
- Maurits de Bruijn – Man maakt stuk
- Guido van Heulendonk – De kroon met de twee pieken
- Safea el Khanoussi – Oroppa
- Marijke Schermer – In het oog
- Joost de Vries – Hogere machten
- Falun Ellie Koos – Rouwdouwers
Ik heb alle boeken met veel plezier gelezen en het kiezen van de beste is moeilijker dan het kiezen van de slechtste wat mij betreft. In ‘Rouwdouwers’ had ik weinig fiducie vanwege de auteur, maar dit bleek een prima roman die ik in één ruk uitgelezen heb. Ik had na de interviews hoge verwachtingen van ‘Hogere machten’, maar dat boek viel me – misschien door die hoge verwachtingen – wat tegen. Ik had me eigenlijk tegen alle mogelijke invloed van ‘buiten’ moeten beschermen, maar nee, dat ging niet.
‘Oroppa’ heeft de prijs gewonnen en eigenlijk vind ik dat helemaal terecht. Behalve dat het een uitermate boeiende roman is, zit er ook zo veel origineels in. Al die zijpaadjes, al die karakters. Het verruimde mijn blik op Marokkanen in Nederland en de Marokkaanse geschiedenis. Ok de Marokkaanse joden kregen ineens een gezicht. Terwijl ik wel beter weet blijf ik gevoelsmatig hangen in stereotypes. Safea el Khanoussi – en trouwens ook vrienden, kennissen en ex-collega’s – bewijst dat ik het beeld compleet moet vernieuwen.
Had Marijke Schermer met haar roman ‘In het oog’ de prijs gewonnen, dan had ik daar evengoed vrede mee gehad. Haar vorige roman – die enkele jaren geleden genomineerd was – vond ik ook waanzinnig sterk. Volgens mij stond die toen hoog op mijn lijstje. Maar van deze roman kreeg ik het Spaans benauwd; de hoofdpersoon maakte zulke onverwachte bokkensprongen. Binnendringen in andermans huis en levenssfeer; ik zat het met heel veel ongemak te lezen.
Datzelfde ongemak voelde ik ook bij ‘De kroon met de twee pieken’. Guido van Heulendonk maakte de publieke vernedering van de hoofdpersoon door zijn dochter bijna voelbaar. Ook het idee dat publiek gemaakt werd dat zijn vrouw om wie hij nog rouwde helemaal niet en nooit van hem zou hebben gehouden; zo schrijnend! Het broertje van de hoofdpersoon in ‘Rouwdouwers’ die niet voldoet aan de onmogelijke eisen van hun vader vond ik hemeltergend. Terwijl zij betrekkelijk loyaal blijft aan haar vader glijdt haar broertje af naar de criminaliteit en zijzelf vindt uiteindelijk rust in het keihard werken in de natuur. ‘Hogere machten’ beloofde een spetterende liefde tussen een ambitieuze ambtenaar en een ambitieuze dochter van een zeer hooggeplaatste ambtenaar die bovendien ook nog van adel is. De spetterende liefde bleek een pruttelend iets te zijn en verder sleepte het zich door de tijd. Hoewel ik de roman van Joost de Vries best aardig vond maar echt geen hoogvlieger. Tenslotte ‘Maan maakt stuk’, ik heb er voldoende over gezegd, vind ik. Op een rijtje
- Safea el Khanoussi – Oroppa
- Marijke Schermer – In het oog
- Guido van Heulendonk – De kroon met de twee pieken
- Falun Ellie Koos – Rouwdouwers
- Joost de Vries – Hogere machten
- Maurits de Bruijn – Man maakt stuk
De jury en ik zijn het eens een keertje eens!!!!