Deze roman is niet makkelijk in een hokje te stoppen. Is het wel een roman? Nou niet echt. Het is meer een verslag van de schrijver die op gevorderde leeftijd alsnog zijn rijbewijs wil halen en ondertussen denkt over gebeurtenissen in zijn leven en over de verhouding met zijn ouders. Het autobiografische gehalte lijkt erg hoog, maar aan de andere kant…wat doet dat ertoe? Ik lees de tekst zoals hij aan mij voorgelegd is…denk ik. Toch zoek ik ook naar het ‘waarheidsgehalte’ en dat zou ik nooit in een ‘echte’ roman doen. Zo schrijft Oek de jong uitgebreid over zijn vader Klaas de Jong die jarenlang Staatssecretaris van Onderwijs is geweest. Zelfs een foto wordt van hem beschreven en precies die foto popt op Internet op na het intypen van de naam ‘Klaas de Jong’. Het gaat in het boek dus wel degelijk om de voormalige staatssecretaris. Aan de andere kant trekt De Jong het waarheidsgehalte van het boek meteen ook weer in twijfel. Misschien is er een kern van ‘waarheid’ maar zijn fantasie is er ook mee op de loop gegaan: “Het kan gebeuren dat ik me herinner dat mijn moeder niet lang na de oorlog vanuit Friesland over de Afsluitdijk is gefietst om in de Wieringermeer als vrijwilligster te helpen bij de aardappeloogst. Een terloopse en niet verder uitgewerkte mededeling van mijn vader. Dat uitwerken doe ik dan zelf.” Schrijft hij. En zo is het vast; hij heeft er een boel bij gefantaseerd en ook naar zijn hand gezet. Er zijn stipjes die in de werkelijkheid hebben plaatsgevonden en de schrijver trekt de lijnen tussen de stippen en maakt er aldus een volwaardige tekening/roman van.

Als ik de roman op deze manier beschouw, dan kan je net zo goed stellen dat dit geldt voor elke roman. Een auteur maakt altijd gebruik van zijn of haar referentiekader en beschrijft de situaties die voor de auteur een soort van bekend zijn. Deze roman is toch anders. Misschien meer een associërend autobiografisch verslag…

Het gaat om een ‘ik’ die Oek de Jong heet en al een eindje boven de zestig is en auto wil leren rijden. Hij is namelijk ‘een man zonder rijbewijs’. Dat heeft hem nooit echt dwarsgezeten. Maar daar komt verandering in. Zijn partner en hij hebben een nogal afgelegen huisje in Zuid-Frankrijk dat alleen met een auto te bereiken is. Zijn partner – met wél een rijbewijs – breekt op een dag haar pols en dan beseft hij hoe afhankelijk hij is van haar autorijkunst. Daarom besluit hij om zijn rijbewijs te gaan halen. Dat heeft nogal wat haken en ogen omdat oudere mensen meer moeite hebben om het te leren. Hij gaat in de leer bij autorijleraar Dave, die gespecialiseerd is in ‘moeilijke’ gevallen. Ondertussen herinnert hij zich dingen  uit zijn jeugd die mogelijk oorzakelijk verbonden zijn met het feit dat hij nooit voor een rijbewijs gegaan is. Zo is er een keer dat hij op zijn zeventiende samen met zijn moeder uit rijden ging en hij achter het stuur zat op een rustig weggetje in Zeeland en dat hij in zijn overmoed bijna een ongeluk veroorzaakte. Ook herinnert hij zich dat hij zijn opa’s boot beschadigde door onvoorzichtig stuurgedrag.

Hij blikt terug op zijn jeugd en dan vooral op zijn ouders. Zijn moeder heeft een nogal complex karakter. Ze trouwde net na de bevrijding met een ‘boerenpummel’ uit Friesland. Maar zij, zo schrijft De Jong, was veel minder begaafd dan ze zou willen en bleek getrouwd met een bijzonder intelligent man die altijd aan het werk was. Als de auteur en zijn broers en zussen volwassen zijn, scheiden zijn ouders. Moeder gaat in kunstenaarsdorp Bergen wonen en slijt haar dagen in eenzaamheid. Vader die nooit had willen scheiden, hertrouwd uiteindelijk tweemaal en zet zijn succesvolle leven voort alsof er nooit een scheiding is geweest. De auteur staat erg ambivalent tegenover zijn inmiddels overleden ouders.

Oek de Jong schrijft absoluut leesbaar! Ik heb zijn ‘grote’ romans gelezen en hij is een begenadigd verteller. Ik ben echt wel een fan. Maar helaas, deze ‘roman’ is toch wat dunnetjes. Ik heb niet echt het gevoel dat de auteur zelf denkt dat hij met dit boek een literair werk geschreven heeft. Het voelt als een tussendoortje. Maar dat dit boek toch op de shortlist staat van een grote literaire prijs, maakt het voor mij behoorlijk verwarrend. Is dit boek literatuur? De kunstminnaar in mij komt in dit boek wat mij betreft wel iets tekort. Dit boek hoort wat mij betreft niet in het rijtje ‘Opwaaiende zomerjurken’, ‘Zwarte Schuur’ of ‘Pier en Oceaan’.  Een tussendoortje, dus, want ik verwacht nog wel hele mooie romans van Oek de Jong.

En het boek eindigt…als de auteur zijn rijbewijs heeft gehaald en zijn partner hem stimuleert om een stuk te gaan rijden richting hun huisje in Frankrijk.