Ik ben ‘De Welwillenden’ van Jonathan Littell aan het lezen. Dat zijn erg veel bladzijden. Je mag gerust zeggen…heel erg veel bladzijden. Het gaat over de tweede wereldoorlog vanuit het perspectief van Maximiliaan Aue. Een SS’er die achter de frontlinies opereert om mogelijke aanvallen in de rug te voorkomen. Daarvoor is hij (in het deel dat ik nu lees) in Oekraïne. Mensen die de Wehrmacht in de rug zouden kunnen aanvallen zijn communisten, maar vooral joden. Daarom heeft hij als doel om de veroverde dorpjes jodenvrij te maken. Vanuit zijn perspectief een zware klus. Het moet gebeuren en iemand moet het doen.
Ik zie de wereld van de tweede wereldoorlog nu inmiddels enkele honderden bladzijden door de ogen van Aue en ik begin er genoeg van te krijgen. Gek genoeg kwam dat vrij snel nadat ik las dat de schrijver een Amerikaan was van joodse afkomst. Op de één of andere manier doorbrak dat voor mij de authenticiteit en daarmee de lust om het boek te lezen. De jodenvervolging is iets dat nooit in Amerika heeft gespeeld. Van de ene op de andere dag was het ‘plezier’ in het lezen over. En dan worden de slordige duizend pagina’s een hele berg. Voor mij kreeg het boek de lading van propaganda.
Als iemand het gevoel geeft zich uit eigenbelang zieliger voor te doen dat hij in werkelijkheid is, dan stuit mij dat enorm tegen de borst. Als een jonge Duitse auteur het boek geschreven had, had ik er wellicht anders tegenaan gekeken.
Datzelfde gevoel van niet-authentiek gedrag overviel me na de staatsgreep tegen Erdogan. De stunteligste staatsgreep ooit. (Nou ja, op die van Antonio Tejero in Spanje 1981 na, dan). Het leek er haast op dat de staatsgreep werd gepleegd om te mislukken. Een mislukte staatsgreep is een fantastische zet in de rug van de partij tegen wie de staatsgreep werd gepleegd. In dit geval Erdogan. Het geeft Erdogan de mogelijkheid om al zijn politieke tegenstanders uit te schakelen. Dat gebeurt nu dus ook op grote schaal. Kennelijk lagen de plannen al klaar want enkele uren na het mislukken van de staatsgreep werden er duizenden mensen opgepakt. Dat is een operatie van heb-ik-jou-daar. Dat kan niet zonder voorbereiding. Daarom is het voor mij duidelijk; Erdogan heeft zijn eigen staatsgreep geregisseerd. Daarbij heeft hij handig gebruik gemaakt van de domheid en het ontbreken van politieke antennes bij sommige militairen. Net als bij Littell is Erdogans authenticiteit ter discussie komen te staan.
Ik had voor een lange tijd het gevoel dat alleenheersers en machtswellustigen vooral leefden in Zuid-Amerika en Afrika en een enkeling in Azie. Maar nu zie ik dergelijke figuren hard hollend naar Europa komen. Turkije heeft weliswaar maar een klein stukje Europa, maar toch… Ook Poetin gaat door roeien en ruiten om de alleenheerschappij te krijgen. Beide dictators doen dit via de democratie en vooral…via het volk. Een gevaarlijk teken aan de wand.