Sinds Sunny Bergman zich in Oeganda voor haar eigen camera aan haar schaamlippen liet trekken, kan ze bij mij niet meer stuk. Ik ben het niet altijd met haar eens, maar haar nieuwsgierigheid en haar inventiviteit en haar durf winnen haar voor me. Daarom kijk ik met veel plezier naar haar films. Ook voor de kijker zijn haar films niet makkelijk omdat ze altijd een innerlijk conflict bloot leggen. Soms het innerlijk conflict van een bepaalde groep, maar vaak het conflict van ons als blanke Nederlander. Daarin gaat ze soms te ver. Vandaag een interview met haar in de Volkskrant.

Het meest bijgebleven is natuurlijk haar film ‘Zo zwart als roet’. Een goede film. Jammer dat ze niet binnen haar kaders qua onderwerp blijft. De film gaat in eerste instantie over Zwarte Piet maar in tweede instantie over racisme in het algemeen. Die tweede instantie had ze wat mij betreft weg mogen laten omdat daardoor de boodschap rond Zwarte Piet wat verwaterd raakt. De boodschap is duidelijk: Ga eens op een afstandje staan, laat al je gevoelens en je herinneringen achter. Maak je helemaal leeg en kijk dan nog eens, met objectieve ogen, naar Sinterklaas en Zwarte Piet. Dan kan er alleen maar een heel erg gek beeld ontstaan. Een beeld dat duidelijk racistische trekjes heeft. Haar vondst om zich midden in Londen te verkleden als Zwarte Piet vond ik erg sterk. Sterk qua communicatie om dan de reacties op straat te filmen. Ook zwak, als je doordenkt. Wat je ziet is een selectie van reacties die de filmmaakster goed uitkwamen voor het uitventen van haar boodschap. Wie weet werd ze wel in negenennegentig van de honderd gevallen als Zwarte Piet juist omarmd. Dat weten we niet.

Ik leerde Sunny Bergman waarderen in de ‘Sunny side of seks’. In drie documentaires onderzocht ze de seksuele moraal in drie verschillende culturen. Eén film was gemaakt in Japan, eentje in Oeganda en eentje elders. Ik vermoed Nederland, maar ik kan het me niet meer herinneren. Kennelijk heeft dat laatste land niet zoveel indruk gemaakt.

Wat in Japan opviel was dat seks compleet onderdrukt wordt. Eigenlijk alles wat met liefde en kinderen krijgen te maken heeft, blijkt taboe. En dat is best veel. Eigenlijk alles tussen inlegkruisje en de bevalling. Van die documentaire kan ik me vooral veel beschaamd gegiechel herinneren. Of… stoer van alles overschreeuwen. Seks was daar absoluut taboe.

Dan Oeganda. Dat bleek een oase. Een compleet seksueel bevrijd land. Met tantes en ooms die je de fijne kneepjes van het goede seksleven leerden. Had je, om wat voor reden, geen oom of tante, dan kon je er een huren. Heus, niet alles was helemaal zoals we het ons ideaal voorstelden… Zo viel me op dat vrouwen zich met het verhogen van het seksueel plezier bezighielden met als doel hun man een fijne tijd te kunnen geven. Dit alles om de man aan zich te binden. In onze cultuur niet helemaal politiek correct. Maar, seksueel genot voor de partner moest beginnen bij eigen seksueel genot. Lange schaamlippen hielpen daarbij, was de Oegandese opvatting. Vriendinnen en dus de al of niet ingehuurde tantes, hielpen meisjes bij het krijgen van langere schaamlippen door zachtjes aan elkaar te trekken.

Hoe mannen en jongens seksueel opgevoed worden, kregen we mondjesmaat te horen; de film is gemaakt door een vrouw. Er zou een mannelijke bink zonder vrees moeten opstaan die een film over de ‘Male side of seks’ maakt in Oeganda!

Sunny Bergman; ik hou van haar films!