Mijn jongste zoon houdt van discussie. Vooral van het debat met zijn pa. Dat ben ik dus. Zeker toen hij nog puber was, zocht hij mijn open zenuwen. Dat verlevendigde het debat enorm. Een open zenuw raken geeft een hoop tumult. Ik weet niet zeker of hij het bewust deed, maar raken deed hij mij vaak. Mijn jongste zoon hield van extreme standpunten. Ik ben de gematigdheid zelve, mag ik wel zeggen. Gooi je een extreem standpunt in een gematigde vijver, dan geeft dat veel deining. Dat vond hij leuk, die zoon van mij. Bovendien is mijn jongste geen dommertje. Hij denkt snel en weet zijn redenaties op te bouwen. Natuurlijk won ik altijd bij onze discussies…tenminste, dat vind ik.

Ja, ik ben politiek correct. Hij niet. Ik heb het beste met (het grootste deel van) de mensheid voor. Ik ben voor een eerlijke verdeling. Ik ben voor menselijkheid. Ik geloof dat dat politiek correct is. Mijn jongste hoeft dat niet te zijn. Hij gaat rustig voor een rondje heftig racisme. Laat zijn pa hevig geschokt achter en stelt ’s avonds zijn (absoluut niet kaaskopperige) aziatische vriendin aan mij voor. Ach ja, mijn jongste. Door zijn schuld ga ik waarschijnlijk een paar weken eerder dood, maar dan wel dubbel zo rijk. Ik hou van hem.

Zijn standpunten over de tweede wereldoorlog, joden, de staat Israël en de persoon Adolf Hitler hebben de oude heer van mijn jongste, grijze haren bezorgd. Maar dat niet alleen. Hij heeft er soms ook voor gezorgd dat ik wat afstand kon nemen tot meningen die onwrikbaar vastzaten bij mij.

Mijn moeder is joods, mijn oma was joods. Mijn moeder kwam de oorlog door als gereformeerd Indisch nichtje van een adellijke familie. Werd mijn moeder in de oorlog opgevoed met de christelijke hel en verdoemenis, mijn oma maakte kennis met de Duitse. In december 2001 overleed mijn oma. Dat is inmiddels ruim vijftien jaar geleden.

Met ´Nooit meer Auschwitz´ werd ik opgevoed. Oma was idealiste en wilde dat we van het verleden zouden leren hoe hard ze ook over haar ervaringen zweeg. Ik zou aan mijn kinderen dat idealisme doorgeven, had ik me voorgenomen. Dat had ik ook min of meer beloofd aan haar.

Maar, zoals gezegd, mijn jongste dacht daar anders over. Ik besefte dat mijn oma voor hem een hele oude vrouw is geweest die hij maar kort heeft gekend. Wat ze had meegemaakt was helemaal heel erg lang geleden. Met de emotie van mijn aan herinneringen lijdende omaatje had hij niet veel te maken. Voor hem was mijn oma, en alles wat ze heeft meegemaakt, geschiedenis. Voor hem is Jodenvervolging en Adolf Hitler geschiedenis. Het staat gelijk aan Napoleon en de Armeense genocide.

Op dit moment staat Reinhold Hanning in Detmold terecht. Hij is een voormalig bewaker van Auschwitz. Vierennegentig jaar oud. Laat het lopen! Het is geschiedenis. Ben je toch met me eens? Jongste zoon van me…

Trouwens…In Detmold heb je uitzicht op een van de mooiste foute beelden in Duitsland: Het Hermannsdenkmal! Ga dat zien!