Ik liep met een groepje collega’s tussen de middag langs de Amstel uit te waaien. Het was lekker weer. Eén van de collega’s was aan het woord. Hij vertelde dat hij tijdens het weekend met een groep vrienden weg was geweest. Met de mannen op stap. Hij vertelde heel erg enthousiast want het was een leuk weekend geweest. De beurs was leuk maar het oude jongens krentenbrood was nog veel leuker. En hij vertelde dat ze alles samen betaalden en dat dat leuk was en fijn. Maar één van zijn vrienden maakte een foutje en rekende één keer helemaal alleen voor zichzelf af. Die vriend schaamde zich omdat hij even niet één met zijn vrienden was en verontschuldigde zich: ‘Soms ben ik gewoon een jood’ zei hij. Mijn  collega begon hard te lachen: ‘Ja, zeiden we toen tegen hem, je bent echt een vuile Jood.’ Met die herinnering voor ogen schaterde hij het daar langs de Amstel uit. Mijn  andere collega’s lachten met hem mee. ‘Vuile jodenstreek’, zei hij nagenietend… (Ik noem naam noch toenaam)

Wat was mijn reactie? Lachte ik met mijn collega’s mee? Nee, het lachen was mij vergaan. Bij mij liepen tintelingen en rillingen over mijn rug. Een strijd woedde er in mij. Wat te doen? Je weet het gewoon niet. Echt niet. Zelfs mijn bek houden voelde geeneens laf. Kan je nagaan. Perplex? Is dat het goede woord? Eenzaam, zelfs… Je weet niet meer hoe je reageren moet. Het was voor de eerste keer dat ik me zo openlijk geconfronteerd wist met vooroordelen tegen een groep mensen waar ik me mee verbonden voel. Waar ik mee verbonden ben, of ik het wil of niet. Maar aan mij zie je niets. Mijn achternaam noch mijn voornaam doet iets vermoeden; ik ben niet donker, heb geen haakneus ben niet zonder meer voor Israël (meer vooroordelen weet ik even niet te verzinnen), nee niets van dat alles. Zelfs als je mijn broek uittrekt zie je dat mijn pielemoos nog helemaal compleet is en een varken? Die vind ik om op te vreten. En toch, en toch… Volgens de definitie van het naziregime van destijds behoorde mijn ma met haar vier joodse grootouders volledig tot het Joodse ras. RAS, ja. Als mijn moeder vier joodse grootouders heeft, heb ik er op z’n minst twee en dan voel je je verbonden met het RAS van je ma.

De eigenschap gierigheid toekennen aan een groep mensen waarvan men vindt dat ze tot een bepaald ras horen, is racisme. Racisme is fout (zeg ik er maar even bij). Racisme leidt tot haat, dood en verderf en daarvan hebben we met z’n allen afgesproken dat we dat in Nederland niet doen. Het mag zelfs niet eens. Gek genoeg deed mijn collega geen racistische uitspraken, maar antisemitische. Zeg je dat Marokkanen stelen, dan is dat racistisch maar beweer je dat joden gierig of doortrapt zijn, dan is dat antisemitisch. Zelfs wat dat betreft nemen joden een aparte positie in en sorry, dat wil ik niet.

Wat mijn collega deed – de eigenschap ‘gierig’ toekennen aan joden – is puur racistisch. Antisemitisch vind ik een raar woord. Antisemitisch impliceert dat je ook pro-semitisch hebt. Hoe kan je tegen (anti) of voor (pro) Semieten (bedoelen we joden mee) zijn? Laten we het alsjeblieft ‘racisme’ noemen als iemand die met een keppeltje op, door Amsterdam loopt en uitgescholden wordt voor ‘vuile jood’. Van een aparte status voor joden is alleen maar ellende gekomen…

Of…zit er een heel klein wit kleinzielig mannetje in mij dat graag wil zeggen dat hij ook en net zo goed slachtoffer is van racisme?