Het volk heeft de afgelopen tijd een aantal keren gekozen tegen de koers die de wereld vaart. Het lijkt alsof de wereld een koers volgt die vergelijkbaar is met het stromen van een rivier; het water zoekt van nature de laagste plekken. Men doet het voorkomen alsof haar koers te beïnvloeden is met behulp van wat dammen en stuwen, maar dat het uiteindelijk de loop van de rivier nauwelijks verandert; hoogstens wordt hij wat bevaarbaarder. De algemene analyse over het ‘tegenstemmen’ van het volk is dat de globalisering ervoor zorgt dat er een beeld is ontstaan van een economie waarop nauwelijks vat is. Een economie die haar eigen koers vaart. Een economie die verschrikkelijk veel onzekerheid met zich meebrengt voor de gewone burger. Een economie ook, die maar een paar mensen gelukkig maakt maar velen in onzekerheid achterlaat. Een economie die bedrijven over onze rug winst laat maken, maar er ook niet voor terugdeinst ons voor hun verliezen te laten opdraaien. Het neoliberalisme.

Eergisteren werd er voor de televisie een mevrouw geïnterviewd die in een paar woorden vertelde waar velen in de wereld naar verlangen: Garantie van een basisinkomen, rust en vrede. Het deed bij mij het idee groeien dat de koers, die de nu wereld vaart, helemaal niet zo natuurlijk is. Dat die koers een keuze is. Een keuze van destijds die ons in eerste instantie heel veel rijkdom heeft gebracht, maar dat we nu tegen haar keerzijde oplopen. Was het zo dat we eerst een keus met z’n allen maakten voor de neo-liberale koers, het voortzetten van die koers wordt vooral gedragen door diegenen die ongekend hebben geprofiteerd van het neoliberalisme.

Vandaag schrijft Lodewijk Asscher in de Volkskrant over zijn visie op ‘tegenstemmers’ en hoe hij denkt dat hij het tij kan keren. Wat mij betreft lijken zijn plannen op het plaatsen van een kapotte stuw in een onstuimige rivier. Hij wil wat nieuwe spelregels die de scherpe kantjes van de neoliberale economie halen. Hij wil dat mensen uit lagelonenlanden in Europa in Nederland hetzelfde gaan verdienen als de Nederlandse collega’s. Geen valse concurrentie, dus. Hij wil dat allerhande belastingontwijkingsroutes worden aangepakt en afgeschaft. Wat mij betreft zet dat nauwelijks zoden aan de dijk.

We moeten er nog eens goed over nadenken. Wat willen we precies? Welke kant willen we op? Hoe verleggen we de stroom van de rivier zodat velen ervan profiteren? Asschers plan om met wat regeltjes wat gaten te dichten lijkt mij niet het juiste antwoord. Trump en andere populistische krachten lijken de open handelsbetrekkingen in de wereld te willen vervangen door een systeem van protectionisme. Is dat dan de oplossing? En…is die oplossing nog wel te realiseren in de huidige wereld? Ik weet het niet. Ik voel me als IT’er best bedreigd door spotgoedkope IT’ers in India die zomaar mijn werk kunnen overnemen… Of is dat een ander probleem?