De grote liefde van Maria Austria

Het Joods Historisch museum staat bol van de interessante tentoonstellingen. Ik heb er vandaag twee gezien en jongens, twee op een dag vind ik meer dan genoeg; is eigenlijk ietsje teveel van het goede. Natuurlijk de prachtige tentoonstelling met de ontelbare gouaches van Charlotte Salomons, maar ook een tentoonstelling van fotografe Maria Austria. Ook veel te vroeg overleden.

In het Joods Historisch Museum word je, of je dat wil of niet, zwaar geconfronteerd met de holocaust. Die holocaust werpt altijd een schaduw op de tentoongestelde kunst. Natuurlijk bij Charlotte Salomons, maar ook bij Maria Austria. Beide vrouwen waren in de kracht van hun leven toen de oorlog uitbrak. De sombere en erfelijk belastte Charlotte Salomons koos haast voor de dood; ze vertrok vanuit het vrije Zuid-Frankrijk naar bezet gebied. Maria Austria daarentegen verzette zich. Ze nam, als zovelen, een andere identiteit aan en sloot zich aan bij het verzet. Ze trok in bij verzetsheld Henk Jonker. Na de oorlog is ze met hem getrouwd.

Een paar foto’s van deze fotograaf intrigeerde me. Ze zijn gemaakt op het onderduikadres waar ze met Henk Jonker woonde. Ze fotografeerde hem terwijl hij aan het typen is. Hij fotografeerde haar terwijl ze mooi zat te wezen. Een liefdeskoppel. De sfeer van grote passie en net veroverde liefde stralen uit de foto’s. Lente en groei en bloei. Dat staat zo in schril contrast met de omstandigheden waaronder ze moesten leven. Zij als opgejaagde jodin en verzetsstrijder en hij als verzetsstrijder. Zo te zien zaten ze daar met z’n tweeën hun liefde te vieren terwijl de wereld rondom hen afbrandde. Terwijl haar hele familie weggevoerd werd naar de hel en anderen stierven in ongekend geweld. Merkwaardig genoeg leek dat leed hen niet te deren. Misschien maakte dat enorme verlies dat ze toch wel gevoeld moet hebben, hun gevoelens zo sterk en zo heftig. Hoe dan ook, ik heb met open mond naar deze foto’s staan kijken.

Nadat de oorlog voorbij was en zij weer als vrij mens mocht rondlopen, heeft ze de ellende gefotografeerd die ze vlak na de bevrijding tegenkwam. De mensen zijn nog maar nauwelijks over het trauma van de honger heen. Kinderen zitten verloren op straat. De wanhoop en de ellende en de dood in hun ogen. Ze fotografeerde joodse mensen die terugkeerden en iets van een draad proberen op te pakken of joodse mensen die weliswaar terugkeerden uit Westerbork en dus alleen maar het voorportaal van de hel hebben gezien, maar die hier in Amsterdam geen kant uit konden. Zonder papieren, zonder geld, zonder een dak boven hun hoofd. Op het moment dat de gemeentelijke diensten nog in volledige wanorde waren en ook zelf nog maar nauwelijks wisten hoe nu verder. Een ontwrichte samenleving. Maar ook de oorlog en de nasleep van de oorlog ging voorbij. Daarna richtte Maria Austria zich op het toneel. Het fotograferen van acteurs, cabaretiers, circusartiesten en balletdansers. Ook een fantastische foto van Mstislav Rostropovich. In diepe concentratie. Een foto waar de warme sonore celloklanken uit opstijgen. Een foto van beneden naar boven genomen; langs de snaren van de cello naar dat diep geconcentreerde gezicht van de grote meester.

Verder waren de foto’s die ze maakte van het Achterhuis bijzonder. Het Achterhuis was toen nog niet HET Achterhuis.

Al met al een erge leuke en interessante tentoonstelling!