Een bewolkte dag op een van de armste stukjes grond van Nederland. De zomer is weliswaar nog niet afgelopen, maar voor het gevoel is de herfst al begonnen. Wat verweesde berken wachten op de herfststormen en vragen zich af of ze die zullen overleven. In het eikenbosje klampen de bomen zich aan elkaar vast. Een kleine kudde schapen trekt over de zandverstuiving. Alles wat groen is, knabbelen de dieren onderweg af. Op naar het eikenbos waar de herder een beetje beschut is tegen de alles doordringende miezerregen. Nog is het droog…

Een treurig stemmend schilderij. Weer uit die eeuw van Jan Salie waarin hoegenaamd niets gebeurde. Wat fijn dat we deze eeuw aan het terugvinden zijn en alles wat daar gebeurde op juiste waarde aan het schatten zijn. Niet slechts de eeuw tussen Rembrandt en Van Gogh in, maar een eeuw waarin werken ontstonden van grote historische waarde en die logisch leidde tot Van Gogh en tot anderen. De logische link tussen Mauve en Van Gogh is er sowieso al; Mauve was de eerste schilderleraar van Van Gogh. Toen Mauve in 1888 overleed, schilderde Van Gogh een prachtig bloeiende perzikboom en maakte er een in memoriam van voor deze schilder; Van Gogh had hem erg hoog zitten.

Ik begin de schilders uit die periode ook steeds meer te waarderen. Veel landschappen met hard werkende mensen die nauwelijks het zout in de pap verdienden. Het lijkt soms of deze schilders voorzagen wat even later werkelijkheid werd; de opkomst van het socialisme. In dit schilderij zie ik vooral de uitzichtloosheid van het bestaan voor deze herder. Dat samen met de arme grond, maakt wel een beetje treurig.

Het door Mauve hier neergezette landschap is haast een woestijnlandschap. Een stuk verwoeste aarde. De mensen die erop leven proberen een bestaan op te bouwen. Maar dat lijkt vruchteloos. Ze trekken met een kudde schapen rond en die eten elk groen sprietje op. Daardoor wordt de grond nog armer; De graswortels en de wortels van jonge boompjes die de aarde structuur en eenheid moeten geven krijgen geen kans waardoor het land nog verder verwoest wordt. Een vicieuze cirkel die door de mensen die van deze aarde moeten leven, niet doorbroken kan worden; zij zijn er te arm voor…

Zo’n zelfde proces zag ik in de documentaire ‘Green Gold’ over de ecoloog John D. Liu. Hij liet zo’n zelfde soort verwoest landschap zien, maar dan in Jordanië. Ook daar een woestijn. Eigenlijk heel goed vergelijkbaar met het hier getoonde landschap, maar dan nog iets erger. Arme mensen die een karig bestaan leidde, dreven kuddes schapen en geiten over deze grond. De dieren aten alles op wat maar een beetje groen was. Het gevolg: Nog grotere woestijnvorming. De oplossing bedacht John D. Lui samen met prinses Basma Bint Ali van Jordanië: Om een groot stuk woestijn een hek zetten en vervolgens een paar jaar niets doen. De woestijn kwam daarmee tot leven. De woestijn werd groen. Planten groeiden welig en de eerste bomen schoten wortel. Niets doen, herstelde de aarde.

De stand van zaken nu in Nederland: De laatste stukjes heide worden met man en macht behouden. Nu we niet meer hoeven te leven van dit soort gronden, dreigt het compleet te verdwijnen. De aarde herstelt zich en wordt bos als we er niets aan doen! Gesubsidieerde schaapskuddes worden over de heide gestuurd om al het groen tussen de heide weg te vreten en zo dit landschap te behouden!

Tot slot…Waarom heeft de naam Mauve zo’n speciale klank voor mij? Mijn eerste grote (platonische) liefde woonde in de Mauvestraat. Zij heeft nooit geweten wat ik voelde als vijftienjarige, en het is goed dat het zo gelopen is. Maar Mauve heeft daardoor een apart plekje in mijn hart gekregen.