Op zondagavond mochten we, voor we naar bed gingen, naar de spannende jeugdserie kijken die tussen zeven en half acht werd uitgezonden. Eerst was dat Ivanhoe, met Roger Moore in de hoofdrol. Ik heb daar heel weinig herinneringen aan. Later werd het Thierry la Fronde. Daar heb ik een klein beetje herinnering aan, vooral omdat we het er op school vaak over hadden. Het ging in ieder geval over een Franse middeleeuwse man die gewapend met een slinger ten strijde trok. Zwaardvechten kon hij trouwens ook heel goed. En daarna…daarna kwam Floris. Daarvan herinner ik me alles nog. Hoewel…de finesses van de plot drong niet echt tot me door, maar het zwaardvechten en de heldhaftigheid en de slimheid van Sindala…daar ging het om. En natuurlijk de gemeenheid van de hertog van Gelre en de domheid van zijn soldaten. Het was een hit. Als je niet gekeken had (wat mij nauwelijks gebeurde) dan telde je niet mee. We spaarden Florisplaatjes. Die zaten bij een pakje kauwgum. Op het schoolplein ruilden we de dubbele.

In één van de afleveringen kwam een schilder voor: Jeroen Bosch. De finesses van de plot ben ik vergeten, maar ik kan me herinneren dat de Friese rover Lange Pier een rol speelde. Lange Pier was zo sterk dat Floris hem in een gevecht niet kon verslaan. Daar moest de slimheid van Sindala aan te pas komen. Jeroen Bosch moest een schilderij ergens heen brengen. Op het schilderij dat hij vervoerde een verbeelding van de hel. Onderweg wordt hij gevangengenomen door Lange Pier. Om Jeroen Bosch te bevrijden maken ze Lange Pier bang door het schilderij van Bosch tot leven te laten komen. Om zijn angsten te bezweren, wat natuurlijk niet lukt, gooit Lange Pier het schilderij in het vuur. Jeroen Bosch kan de panelen nog net redden.

De kruisdraging zagen wij in het Museum van Schone Kunsten in Gent. Tsja, het eerst wat je nu tegenkomt is dat het betwijfeld wordt of dit schilderij wel van deze meester is. Men denkt nu eigenlijk dat het van een navolger is. Van Bosch of niet, de hallucinerende elementen vind ik ook in dit schilderij terug. Eigenlijk staan er maar twee koppen op waar je niet meteen een afkeer van hebt: Jezus in het midden en de vrouw links van hem die de andere kant op kijkt. De andere koppen hebben wanstaltige ogen, gekke neuzen, overdreven kaaklijnen. Ze lijken het kwaad van de wereld te zijn.

Een paar figuren zijn te herkennen. Allereerst natuurlijk Jezus. De Kop centraal in het schilderij. Het kruis op zijn schouder de doornenkroon op zijn hoofd. Dan de al eerder genoemde vrouw. De enige vrouw die op het schilderij voorkomt. Dat is Veronica. Ze heeft net het zweet van het gezicht van Jezus gewist waarna er een afdruk van Jezus’ gezicht op haar doek is verschenen. (Apart detail: De doornenkroon zien we niet op de afdruk!) De omkijkende kop rechts onder met de strop om zijn hals is de slechte misdadiger die gelijk met Jezus gekruisigd zal worden en in de rechter bovenhoek de goede misdadiger die hetzelfde lot zal ondergaan.

Wat ik me afvraag is in hoeverre ik hier antisemitisme zie. Vooral de figuren rondom de slechte moordenaar. Ik herken wat gezichtskenmerken die in antisemitische kringen worden toegeschreven aan joden: Haakneus, bolle ogen en gekke hoeden. De soldaat links heeft ook wel karikaturale trekken, maar heeft niets joods over zich.