11 september 2015 – Concertgebouw

Is het Requiem van Verdi nou kerkmuziek of operamuziek? De vraag die overal gesteld wordt als het over dit requiem gaat. Eigenlijk is dat niet zo’n interessante vraag omdat het niet uitgevoerd wordt in een kerk en ook niet in een operahuis. Dit requiem wordt alleen maar uitgevoerd in de concertzaal. Is dus een concert. Maakt niet uit of het naar opera riekt of naar een religieus stuk. Het is een Verdi stuk; dat is in ieder geval wel duidelijk.

Ik zal een jaar of zeventien geweest zijn. Mijn vader woonde in Cuijk. Soms was ik daar een weekend. Zo’n weekend duurde heel kort, maar je maakte van alles mee en aan het eind was je uitgeput. Moeilijke weekenden die me in verwarring brachten. Ik wou ze ook niet missen. Ik voelde een diepe verbondenheid met mijn vader en verlangde altijd erg heftig naar hem. De momenten dat ik hem voor mij alleen had, waren zeldzaam. Er was altijd onrust om hem heen. Waren we alleen dan luisterden we samen naar muziek. Daarin hadden we elkaar gevonden.

De grote stad in de buurt van Cuijk is Nijmegen. We kwamen er niet vaak, maar ik herinner me dat hij me een keer in Nijmegen van de trein kwam halen en dat we toen de stad in gingen. Naar V&D. Daar hielden ze uitverkoop van platen. Veel klassieke. Mijn vader had net geld gehad, en dat brandde bij hem in zijn zak. Een hele stapel platen. Kocht hij. Bij hem thuis gingen we ze luisteren. Het Requiem van Verdi. Keurde mijn vader meteen af. Niet goed opgenomen. Slechte stemmen. In ieder geval, er ontbrak van alles aan. Hij bood hem mij aan. ‘Anders gooi ik hem weg’. Zonde, vond ik. Daarom nam ik hem mee naar huis. Inderdaad had ik zelden zo’n slechte opname gehoord. De alt kraste zich door het Christe Eleison heen. Bij de grote trom kon de microfoon het niet meer aan. Nee, geen beste uitvoering en opname. Toch heb ik hem grijsgedraaid en heb ik door de makke heen de muziek van Verdi enorm leren waarderen.

Gisteren in het concertgebouw geen last van een slechte opname. Recht van keel en instrument naar mijn oor. Dat was een grote sensatie. Zelfs toen bleek dat het kwartet solisten getroffen was door ziekte. Zowel de sopraan Krassimira Stoyanova als de bas Vitalij Kowaljow werden vervangen. Respectievelijk door Camilla Nylund en Roberto Tagliavini. Nou kende ik de zieke twee niet en hun vervangers had ik ook nog nooit gehoord, dus in die zin maakte het voor mij niet uit. Hoe dan ook, ze zongen fantastisch! Het Mors stupebit is voor mij het meetpunt van de bas. Indrukwekkend; de dood en de verschrikking sloegen ervan af.

De leeftijdsverdeling van het publiek was voor het moyenne van het concertgebouw gunstig. Dat zakte weer een paar jaartjes. Zie je normaliter vele grijze hoofden; nu zat er veel jong grut. Eén van de hoogtepunten is toch wel voor het Dies Irae. In dit stuk, dat ook een paar keer terugkomt, speelt de grote trom de hoofdrol. Om de doden wakker te schudden en om de krochten van de hel weer te geven. Apart om de slagwerker op zijn hardst op de trom te zien slaan. Ik heb een keertje gehoord dat een dirigent van zijn podium viel omdat de grote trom juist niet sloeg toen het wel moest en de dirigent er zo op gerekend had.

Een erg mooie uitvoering en ik heb een heerlijke avond gehad!