Het is me dit jaar al eerder overkomen: Twee kunstenaars worden naast elkaar gezet omdat ze zoveel verwantschap zouden hebben, maar als ik ernaar kijk zie ik vooral de verschillen. Behalve misschien de tijd waarin ze leefden. Ik had dat gevoel bij de Gaudi tentoonstelling in Amsterdam, waar de grote Spaanse architect naast de architecten van de Amsterdamse School werd gelegd en gisteren liep ik daar weer tegenaan. Als je in de buurt van Zwolle van een korte vakantie geniet, als kunst- en cultuurliefhebber, dan moet je wel even naar het museum met de mooie bol op z’n kop. Het museum De Fundatie had zo’n beetje haar hele eigen collectie naar de kelder gebracht om een grote tentoonstelling te kunnen inrichten met een overzicht van de beeldhouwers Alberto Giacometti en Lynn Chadwick. ‘Facing Fear’ kreeg de tentoonstelling als naam mee omdat beide kunstenaars hun hoogtepunt kende tijdens de koude oorlog. Bovendien lieten beide beeldhouwers de figuratieve kunst nooit helemaal los. Het lijkt mij dat daarmee de overeenkomsten tussen de twee wel benoemd zijn.

Waar je bij Giacometti de zorgvuldig aangebrachte klompjes geboetseerde klei ziet zitten, zie je bij Chadwick aan elkaar gelast plaatstaal. Alleen dat al geeft een compleet tegengestelde sfeer. Dan is het natuurlijk bijzonder interessant om te kijken in hoeverre de tijd en de gebeurtenissen in de wereldgeschiedenis invloed hebben gehad op het ontstaan en de thematiek van de kunstwerken. Kortom kan je aan kunstwerken die in een bepaalde periode gemaakt zijn zien hoe de geschiedenis zich ontwikkelde? Giacometti en Chadwick hadden hun artistieke hoogtepunt – voor zover je daarvan kunt spreken – grofweg gezegd in de periode 1950 – 1966. 1950 is het jaar waarin Chadwick zichzelf ging zien als beeldhouwer en in 1966 overleed Giacometti. 1950 – 1966 Zou je kunnen zien als de periode van de Koude Oorlog. Hoewel…ging die oorlog niet met ups and downs door tot aan de val van de muur in 1989 of de ineenstorting en het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991? Laten we daar niet over soebatten. Maar als je beweert dat in het werk van beide kunstenaars het gevoel (Facing Fear) van de Koude Oorlog voelbaar is, dan wil ik graag zien wat de specifieke kenmerken zijn, behalve dan dat ze in een bepaalde tijd leefden en hun kunstwerken maakten. Ik zie dat gewoonweg niet. Ik zie geen angst voor de algehele ondergang van de Aarde. Ik zie een stijl van de ene kunstenaar en een stijl van de andere kunstenaar. Van de ene kunstenaar zie ik ietsje meer ontwikkeling dan van de andere. Hoe waarschijnlijk is het dat de ontwikkeling in het werk van een kunstenaar te maken heeft met de loop van de wereldgeschiedenis? Ik weet dat niet. Dat Chadwick ‘menselijker’ en ‘zachter’ is gaan beeldhouwen in een latere periode kan aan zoveel liggen. Van gebeurtenissen in zijn persoonlijke leven tot aan wendingen in de wereldgeschiedenis. Wie zal het zeggen. Ik ben niet overtuigd.

Maar laten we terugkeren naar de kunstwerken en kunstenaars zelf. Heb ik genoten van alles dat tentoongesteld werd? Er zaten zeker kunstwerken bij die mij aanspraken. In het werk van Giacometti zie ik weinig ontwikkeling; vanaf zijn eerste periode maakt hij dunne, uitgerekte mannetjes en vrouwtjes waarbij de vrouwelijke vormen net herkenbaar zijn. Ondanks het feit dat mensen teruggebracht zijn tot weinig meer dan een paar lijnen, zijn ze gevoelig en teder neergezet. In het begin van zijn carrière zie ik frêle figuren en aan het eind van zijn carrière ook; vrijwel geen ontwikkeling. Ontwikkeling zie ik in het werk van Chadwick wel. Hij lijkt in de loop van zijn carrière figuratiever te gaan werken en meer zachtere vormen aan te brengen hoewel zijn materiaal plaatstaal blijft. Vergelijk ik zijn vroege werken met zijn laatste werken dan is er een hemelsbreed verschil.

Hoewel ik best wat bezwaar heb tegen het onterecht bij elkaar zetten van kunstenaars (want dat vind ik) en daar dan van alles, vrij ongefundeerd, bij betrekken, vond ik het wel een leuke en interessante tentoonstelling. Er valt ook best veel te genieten. Velen met mij vonden het in ieder geval de moeite om de tocht naar het museum te maken; het was behoorlijk druk. Wat mj betreft kon het museum de toeloop maar nauwelijks aan. Toch ook leuk om weer eens in museum de Fundatie te zijn!