Gisteren kwam er een jonge vrouw op de televisie aan het woord die een jeugd vol seksueel misbruik moest zien te verwerken. Samen met de programmamaakster en een psychologe maakte ze een reis door de periode van haar leven waarin het misbruik plaatsvond. Of het de vrouw zelf hielp valt te betwijfelen, maar dat was ook niet het doel van het programma, vertelde de maakster; doel was het probleem ‘seksueel misbruik’ bespreekbaar te maken. Ik denk dat het programma daar best goed in geslaagd is. Helemaal omdat de vrouw zo verschrikkelijk moedig was om te vertellen dat ze ongewild opgewonden raakte tijdens het misbruik. Je eigen lichaam maakt het je voor je gevoel haast onmogelijk om negatief te denken over iets verschrikkelijks dat je overkomt. Je eigen geilheid als vijand. Ik had grote bewondering voor de vrouw en ik hoop dat het kinderen die zich nu in dezelfde situatie bevinden als zij toen was, helpt om eruit te komen.

Wat ik wel mis in het programma is de dader. Natuurlijk is het slachtoffer het belangrijkst, maar haar of zijn lijden begrijp ik. Ze is per slot niet de eerste die dit onderwerp bespreekbaar maakt. Eigenlijk heb ik best een goed beeld van de slachtoffers en hun lijden. Van de dader, echter, begrijp ik weinig. Ik zou daar meer van willen weten. Hoe denkt zo’n dader? Heeft hij een grens ervaren? Waarom stapte hij over de grens? Wat voelde hij voor het slachtoffer? Hoe dacht hij over het slachtoffer terwijl ze smeekte om haar met rust te laten? Hield hij van het slachtoffer? Wat dacht hij achteraf, nadat hij haar verkracht had? Praatte hij het voor zichzelf goed? Hoe kon hij het rijmen met de relatie die hij had met de moeder van het slachtoffer? Dat zijn zo’n beetje de dingen die ik zou willen weten over de dader van het misbruik dat gisterenavond aan bod kwam. Wellicht dat het antwoord op die vragen ook het slachtoffer verder kan helpen. Wellicht zou het potentiele daders kunnen helpen om te voorkomen dat ze daders worden. Heus, ik ben niet naïef; een echte dader laat zich door niets of niemand tegenhouden, maar misschien zijn er ook wel mensen die geen dader zijn, maar die wel de potentie hebben om het te worden en help je juist die mensen om beter grenzen te zien. Wie weet zorg je ervoor dat een enkeling erdoor weerhouden wordt om een slachtoffer te maken. Wat zou dat fijn zijn voor dat potentiele slachtoffer! Ik begrijp wel dat een televisieprogramma maken over dit onderwerp onmogelijk is. Je zou dan daders aan het woord moeten laten. Daders, waar we eigenlijk ook nog allemaal een pesthekel aan hebben, zou je op een manier moeten bevragen waardoor ze niet in het beklaagdenbankje zitten maar open en vrij kunnen vertellen over wat ze voelden en dachten en deden. Het zou buitengewoon interessant zijn, denk ik, maar onmogelijk.

Soms zijn helaas de meest interessante en belangrijke programma’s niet te realiseren. Bij een dader van seksueel misbruik gruwen we. Helemaal als de dader kinderen misbruikt heeft. Veel mensen zouden het liefst bij zo iemand overgaan tot een openbare lynchpartij. Dat maakt het de dader onmogelijk om te verschijnen in een programma als ‘Kijken in de ziel’. Want zo’n soort programma zou ik graag zien. Jammer dat dat niet kan!