Zie je wel, ik heb weer eens te snel geoordeeld. Ergerlijk is dat. Na mijn bezoek aan het Louvre en de eerste commotie rond de schilderijen Oopjen en Maarten van Rembrandt, vertelde ik over de toestand van de Hollandse meesters in het Louvre. Ik was niet erg te spreken over hoe men omging met deze schilderijen. Nu is duidelijk dat ik in het geheel niet deskundig ben. Dat deskundigen er anders over denken en dat ik dus eigenlijk veel beter mijn mond had kunnen houden. So be it.

Ik vertelde dat de schilderijen er dof en vies uitzagen. Ik vond dat ze verwaarloosd waren; dat ze er in ieder geval verwaarloosd uitzagen. Vandaag lees ik in de Volkskrant dat er verschillende opvattingen zijn over het restaureren van zeventiende-eeuwse meesterwerken. In Nederland vindt men de oorspronkelijke penseelstreek het belangrijkst. Ze vinden dat de verf die de meester op het doek bracht het belangrijkste onderdeel van het schilderij is en daarom proberen ze daar zo dicht mogelijk bij te komen. Om dat te doen moet je de vernislagen die de schilder over zijn schilderij smeerde eraf halen. Dit is een gevaarlijk proces omdat je het schilderij dan makkelijk kunt beschadigen. Kan ik begrijpen.

Nee, zeggen ze in Frankrijk, die vernislaag moet je niet verwijderen. Want, je bekijkt een schilderij dat in het verleden is gemaakt, door de ogen van nu. In de tussenliggende periode is er van alles met zo’n schilderij gebeurd. Die historie is vooral zichtbaar aan de vernislagen. Als je de vernislagen weghaalt, dan haal je als het ware ook de historie van het schilderij weg. Daarnaast dus ook nog het risico dat je met het verwijderen van de vernislaag (op oliebasis) ook de verf (ook op oliebasis) zou beschadigen.

Nu ik dit zo hoor, weet ik het niet echt meer. Ik moet wel zeggen dat ik veel méér beleef aan de schilderijen in het Rijksmuseum dan in het Louvre. In het Louvre blijf je de indruk houden dat ze in een rokerige kamer hebben gehangen terwijl de schilderijen in het Rijks zo uit het atelier van Rembrandt lijken te zijn gekomen. Dat laatste vind ik mooier. Maar wat zegt ‘mooi’? Wat is je mening over ‘mooi’ waard.

Het Louvre heeft dus een ietsje andere opvatting over het restaureren van oude schilderijen dan het Rijksmuseum. Dat kan. Neemt niet weg dat ik de Hollandse meesters in het Louvre verwaarloosd vond. Laat ik het zo zeggen; ik sta nog steeds achter mijn mening die ik ventileerde vlak na mijn bezoek aan het Louvre. Door de plek waar ze hangen en op de manier zoals ze hangen, krijgen de schilderijen absoluut niet de waardering die ze in mijn ogen verdienen. Wil je de Rembrandts van het Louvre zien, dan moet je naar een uithoek in de nok van dat immense museum. Daar heeft Rembrandt een heel klein zaaltje. Volgestouwd met schilderijen. Niet alleen naast elkaar maar ook boven elkaar. Niemand komt er ooit. Verweesd hangen ze daar. Eenzaam en alleen. En met mij toen ik ze bewonderde door hun gelige vernislaag heen… Zouden Maarten en Oopjen zich daar nou net zo thuis gaan voelen als in het Rijksmuseum? In de eregalerij?