Ik zat in de brugklas. Het was tijdens de les aardrijkskunde dat één van mijn klasgenootjes vroeg of we mochten staken voor de Vietnamoorlog. ‘Als je staakt, dan staak je,’ antwoordde onze leraar: ’Als je wilt staken vraag je niet om toestemming, maar dat doe je.’ Wij konden onze oren niet geloven. We voelden ons zo voor vol aangezien! En toen gingen we allemaal de straat op. Naar de grote demonstratie. Ik had op het nieuws wel gezien wat er zo’n beetje speelde op dat moment in dat land heel ver weg. Enorme bombardementen werden er uitgevoerd op de Ho Tsji Min route. Ik was tegen oorlog omdat oorlog verschrikkelijk slecht was, had ik meegekregen. Maar verder…geen idee. En dus demonstreerde ik tegen de oorlog in Vietnam en riep zo hard als ik kon ‘Nixon moordenaar!’ Mijn eerste demonstratie. En we waren trots dat we dit deden en ik was opgelucht omdat de les Frans nu niet doorging waarvoor ik mijn huiswerk niet had gemaakt.

Niet dat er enig verband bestond tussen onze leerlingenstaking en de gebeurtenissen in Vietnam, maar niet veel later sloten Amerika en Vietnam een wapenstilstand en trok Amerika al haar troepen terug uit Vietnam. Er werd niet meer gebombardeerd. Dat Henry Kissinger en Le Doc Tho later de Nobelprijs voor de vrede kregen, vond ik nergens op slaan. Zeker Henry Kissinger verdiende die prijs niet omdat hij het land vertegenwoordigde dat de bevolking in Zuid-Oost Azie zo verschrikkelijk veel leed had aangedaan. Dat Amerika de oorlog had verloren, drong pas veel later tot me door. Ik heb nog een tijd gedacht dat de twee landen een eervolle deal hadden gesloten, maar toen de beelden de wereld over gingen van de Amerikaanse ambassade en de overhaaste vlucht van de Amerikanen, maar vooral toen er een helikopter overboord werd gegooid om maar meer mensen op het schip kwijt te kunnen, begreep ik dat de Amerikaanse nederlaag gigantisch was. Amerika had verschrikkelijk veel soldaten verloren en was daarmee niets opgeschoten. Ze hadden geen centimeter terrein gewonnen (en ook niet verloren, trouwens); hun aanwezigheid had niets opgeleverd. Een paar jaar later kwam ‘Apocalypse now’ uit. De film liet een gedemoraliseerd Amerikaans leger zien met een gigantische vuurkracht. Ze vernietigde alles was ze tegenkwamen. Vietnamezen werden vooral als slachtoffers getoond of als de onzichtbare vijand. Maar, en als je daarover nadenkt wel heel vreemd, Amerikanen zijn in deze film de wreedste tegenstanders van Amerikanen.

Ik vroeg me al heel lang af wat er nu werkelijk was gebeurd in dat land vol ongerepte jungle. Hoe heeft de oorlog zich ontwikkeld en wat waren de politieke besluiten die eraan ten grondslag lagen. Vanaf wanneer wist men dat de oorlog door de Amerikanen niet te winnen viel en welke conclusies trok men daaruit?  Hoe keken de soldaten zelf tegen deze oorlog aan? Netflix geeft antwoord op al je vragen over de Vietnamoorlog in de fantastische documentaire reeks The Vietnam War. Het is even een zit (tien afleveringen van anderhalf uur) maar dan heb je wel wat; een zeer gedetailleerd verslag van de Vietnamoorlog. Van het ontstaan van de bevrijdingsoorlog tegen de Fransen tot aan het Vietnammonument in Washington.

Stap voor stap zie je hoe de Verenigde Staten in het moeras zakken. Hoe ze, overtuigd van hun militaire superioriteit het zonder enig strijdplan opnemen tegen een nationalistische Vietnamese strijdgroep die door de jaren heen steeds meer onder invloed raakt van het communisme. Onbegrijpelijke politieke keuzes lijken aan de Amerikaanse inmenging ten grondslag te liggen. Vanaf het begin van de oorlog waren er al, invloedrijke, stemmen te horen die zeiden dat de oorlog zinloos zou zijn en niet te winnen en dat Amerika alleen maar in staat zou zijn tot massale vernietiging van het land zonder dat daarmee de oorlog te winnen was. Amerikanen huldigden niet het idee dat het land veroverd moest worden, want dat zou ze in het jungleland niet lukken. Amerikanen hadden het idee dat als de vijand enorme verliezen zou lijden ze op den duur geen mensen meer overhielden om de strijd te voeren. Het succes van de Amerikanen werd afgeleid uit het tellen van vijandelijke dode lichamen. Een strategie die nergens op sloeg maar die bij mij wel heel veel teweegbrengt.

Wie van geschiedenis en geschiedschrijving houdt, zal smullen van deze reeks. Heel veel zaken heb je wel van horen zeggen, maar de details ontbreken. Deze documentaire vult alle details in en laat de soldaten vertellen wat het voor hen betekende. Bovendien is er een goed evenwicht tussen het Amerikaanse verhaal en het Vietnamese. Dat de Amerikaanse soldaat kritisch kijkt naar de beslissingen die op politiek niveau genomen zijn, is bijna politiek correct, maar dat ook de Vietnamezen kritisch kijken naar beslissingen die de Vietnamese overheid nam, lijkt niet zo erg voor de hand te liggen, maar gebeurt wel.

Gezien het feit dat de Vietnamoorlog een oorlog was die bijna live op de televisie werd uitgezonden, is er aan beroerde oorlogsfilm geen gebrek. De ellende wordt aan elkaar geregen en niet iedereen kan daar tegen. Voor de geschiedenisliefhebber (zoals ik) is de documentair reeks een must. Ik heb zitten smullen van de ellende van het verleden; vijftien uur lang!