In het huidige tijdsgewricht valt het vaak niet mee om je positie te bepalen. Waar gebeurt er en wat denk jij ervan? De oorlog tussen Israël en Hamas bijvoorbeeld. Waar sta je precies? Aan de kant van Israël natuurlijk, Hamas wil niets meer en niets minder dan Israël vernietigen en vervolgens een godsdienstwaanzinnige, Islamitische terreurstaat vestigen. Van zo’n staat hebben we sinds de opkomst en ondergang van IS wel onze bekomst gehad. Maar geeft dat Israël het recht om in Gaza geen steen op de andere te laten en de grond tot op meters diep met bommen om te ploegen? Geeft dat Israël het recht om mensen – die er ook niet per se voor gekozen hebben om juist daar te wonen – uit te hongeren? Bovendien zijn er in Israël groepen die net zo godsdienstwaanzinnig zijn als Hamas en een joodse variant van IS willen stichten. Het is en blijft moeilijk om je standpunt te bepalen. Ook, en zeker, in Nederland. Hier willen we en dulden we geen racisme. Wanneer is iets racistisch, antisemitisch? Wanneer wordt er stemming gemaakt tegen joden in het algemeen. Soms komt het uit onverwachte hoek. In Amsterdam brengt het ITA het stuk  ‘Lehman Trilogy’ op de planken. Een zeer gewaardeerd toneelgezelschap dat een link legt tussen joden en over de ruggen van alles en iedereen heen op slinkse wijze geld verdienen. Tussen joden en het veroorzaken van een financiële wereldcrisis die menigeen aan de bedelstaf bracht. En dan reageert de dramaturg op mijn mail met stomme verbazing; dat ik er antisemitisme in heb gezien… hij begrijp het niet. Zijn we in een nieuw racistisch tijdperk terecht gekomen? Ziet de huidige intelligentsia racisme louter als een probleem tussen mensen met een blanke huidskleur en een andere kleur? Heeft de oorlog in Gaza ervoor gezorgd dat de meest extreme vorm van racisme die ooit in onze geschiedenis heeft plaatsgevonden – de jodenvervolging tijdens het naziregime – vergeten wordt en dat de geschiedenis gewoon weer in dezelfde val stapt? Vragen, vragen en vragen…

In haar essay ‘Brief in de nacht’ worstelt Chaja Polak net als ik met de ellende in het Midden-Oosten en de weerslag die het heeft op ons, hier in Nederland. Het leven van Chaja Polak loopt voor een groot deel parallel aan het leven van mijn moeder. Ook haar ouders werden naar Polen gedeporteerd om vermoord te worden terwijl zijzelf in een gezin kon onderduiken. Haar vader overleefde de nazi’s niet maar haar moeder wel. De aan racistische moordenaarshanden ontsnapte familieleden van Chaja Polak zochten voor een deel hun heil in Israël, terwijl dat in mijn moeders familie niet het geval was. Zij gingen allemaal weer in Nederland wonen en beschouwden Israël als een soort levensverzekering. Aan godsdienst deed mijn moeders familie als doorgewinterde socialisten, sowieso niets en de laatste joodse tradities gingen met mijn oma mee het graf in. Mijn 85-jarige oude moeder heeft een gouden Hebreeuwse letter als hangertje aan een ketting om haar nek, maar wij weten daarvan niet wat het betekent…iets met joods. De generatie die mijn broer, zus en ik op de wereld hebben gezet is nog slechts kwart joods. Ik durf te beweren dat ze zich nauwelijks nog joods voelen. Daarmee is er een punt gezet achter de joodse achtergrond van mijn familie. Jammer? Ik denk het niet; het is goed zo. Dat is anders bij Chaja Polak. Zij trouwde een joodse man en daardoor zijn haar kinderen ook joodser dan ik. Dat Chaja Polak  ook familie en vrienden in Israël heeft zorgt ervoor dat ze een veel bredere blik heeft op het conflict en meer betrokken.

Wat Chaja Polak een luie houding vindt, is kiezen voor de ene of de andere partij; daarvoor is het Midden-Oosten-probleem te complex. Wat natuurlijk helemaal niet kan is ook maar enige parallel trekken tussen Israël en de Palestijnen en nazi-Duitsland en de joden. Zo wordt er nu voortdurend gezegd door naïevelingen dat Israël genocide pleegt. De intentie hebben om een volk of cultuur te vernietigen is genocide en dat zie ik niet bij Israël. Wel bij een klein groepje fanatiekelingen in Israël misschien, maar ik zie niet dat Israël met de oorlog in Gaza probeert de plaatselijke bevolking te vernietigen. Dat wil niet zeggen dat ik ontken dat er veel te veel doden onder de burgerbevolking vallen. Wat Chaja Polak schrijft is dat de bevolking van Israël nog steeds niet over de brute aanslag van Hamas heen is. Het gaat in Israël over de bevrijding van de gijzelaars, het gaat over de vorderingen van het leger en de rouw om gesneuvelde soldaten; dat er ook veel Palestijnen omkomen zit nauwelijks in het bewustzijn van de Israëliërs.  

De overwegingen van Chaja Polak heb ik met zeer veel interesse gelezen. Het zijn overwegingen, gedachten die ze ook weer koppelt met herinneringen aan haar eigen verleden en het verleden van haar man. Bovendien is het het verhaal van min of meer een insider.

Mijn mening?

Ik wil dat de oorlog tussen Israël en Hamas onmiddellijk stopt. Ik vind dat een land naar het stenen tijdperk bombarderen of de bevolking uithongeren niet alleen meteen moet stoppen, maar ook dat het nooit had mogen beginnen. Wat ik een goede oplossing vindt is dat de West-Bank teruggegeven wordt aan Jordanië en de Gazastrook aan Egypte, zeg maar de situatie van voor de zesdaagse oorlog herstellen. Geen enkele kolonist hoeft in principe de nederzetting te verlaten; ze komen onder gezag van Jordanië en zullen dan ook dezelfde rechten en plichten hebben als hun buren in Jordanië. Of Jordanië een Palestijnse staat op de Westbank wil en of Egypte een Palestijnse staat in Gaza wil, dat is dan verder de zaak van Egypte en Jordanië.  Israël moet geen bezetter willen zijn..