Mensen hebben soms merkwaardige hobby’s. Neem mezelf nou. Ik doe graag gedachtenexperimenten. Stel nou eens dat… en dan ga je bedenken hoe jij zou reageren. Ik vraag me dan af of ik hetzelfde zou reageren als degene die echt voor die situatie stond? Stel je doet zichtbaar alles fout. Af te lezen aan het resultaat heb je blunder op blunder begaan. Dat resultaat is niet alleen voor jezelf zichtbaar, maar ook voor ieder ander. Van jouw geblunder hebben duizenden mensen last. Mensen lopen tegen je te hoop. Hoe reageer je dan. Hoe reageer ik dan. Stel je hebt bij voorbeeld een bank om laten vallen. Omdat de overheid eventjes als steunbeer ging functioneren bleef de zaak overeind staan… Hoe zou ik reageren als ik daarvoor verantwoordelijk was: Zou ik reageren als Akio Komir, de directeur van de door de tsunami getroffen kerncentrales in Fukushima in Japan, of als Rijkman Groenink…

Interessante vraag toch? Akio Komir barste in tranen uit omdat hij vond dat hij gefaald had: Na een aardbeving met daaropvolgend een tsunami is het mis gegaan met de kerncentrale waar hij de baas van is. Wat kon de arme man daar aan doen? Maar hij vindt zich verantwoordelijk en hij voelt zich verantwoordelijk. Publiekelijk barst hij in tranen uit en biedt zijn excuses aan. Akio Komir aan de ene kant van het spectrum.

Willem Rijkman Groenink was verantwoordelijk voor de explosieve expansie van de ABN AMRO. De bank werd zo groot en zat zo zwak in elkaar dat er wankelend naar een overnamekandidaat werd gezocht. Ook dat ging helemaal mis. Rijkman Groenink aan het hoofd. Op het moment supreme wist hij zichzelf eervol te ontslaan. Beladen met goud verliet hij het zinkende schip. De overheid moest de bank opkopen om te voorkomen dat er een zwart gat ontstond in de economie. Alle kritiek rolt van hem af als water van een vet eendje; hij heeft toch niets fouts gedaan? Typisch de andere kant van het spectrum.

Waar zou ik staan… Wat zou ik doen. Ik denk dat ik het meest lijk op Akio Komir. Ik zou me zo verschrikkelijk schuldig voelen. Zo verschrikkelijk voelen dat ik gefaald had. Ik zou denk ik huis en haard verlaten en hopen dat ik als bedelmonnik in de binnenlanden van Thailand wellicht nog zou durven bestaan. Zo ben ik. Daarom wordt ik nooit directeur in Nederland. Nederland vraagt gewetenlozen om ondernemingen te leiden.

Vandaag in de krant ook iets schaamtevols. Stel, ik was vlak na de oorlog ambtenaar van de stad Amsterdam. Onze mooie hoofdstad verkoopt al heel lang geen grond meer. Huiseigenaren moeten een soort huur betalen; erfpacht. Jij als ambtenaar bent belast met het innen van erfpacht. Je moet dus ook mensen die niet betaald hebben, achter hun broek aanzitten. Hoort bij je baan… Je neemt je lijstje erbij: Meneer en mevrouw Cohen. Hebben nog niet betaald. Ach…weggevoerd en vermoord. Die zullen niet meer betalen. Je zet een streep door de post; oninbaar. Ga je naar de volgende: Meneer en mevrouw Polak…Mevrouw Polak woont er weer en…ze heeft twee jaar niet betaald! Ach, meneer en mevrouw Polak zijn twee jaar op vakantie in Polen geweest? Dat moeten ze zelf weten. Als je een huis koopt, dan moet je erfpacht betalen. Regels zijn regels.

Hoe zou ik als die ambtenaar reageren? Ik zou uit schaamte mee gaan lopen in een sjiitische processie en mezelf met een ijzeren karwats geselen. Ik zou hopen dat mijn geweten deze genoegdoening zou aanvaarden; Ik zou kapot gaan van schaamte.