Treft wit blaam als het om slavernij gaat? Volgens Harriet Duurvoort vandaag in de Volkskrant is het een gotspe als je dat ontkent. Volgens haar kan die ontkenning uitsluitend uit de koker van boos rechts komen. Ik ben dat helemaal niet met haar eens. Een wereld verdelen in wit en zwart vind ik fundamenteel fout. Blaam treft degene die schuld heeft en slechts een uitzondering heeft schuld aan slavernij. Mensen die zich op dit moment wel schuldig maken aan slavenhandel, worden veroordeeld en komen in het gevang. Voor het legaal houden van slaven afkomstig uit donker Afrika treft niemand blaam want de slavernij werd, goddank, heel lang geleden afgeschaft en niemand die zich daaraan schuldig maakte, leeft nog. Ben ik dan tegen een slavernij museum? Nee, helemaal niet. Maar ik zou wel tegen een museum zijn dat ons, witte mensen, zou moeten laten voelen hoe slecht we wel niet zijn. Dat zou een onterecht signaal zijn en brengt ons als maatschappij niet verder.

Het idee dat een mens eigendom kan zijn van een ander mens is totaal verwerpelijk. Toch is het in de geschiedenis van de mensheid eeuwenlang de gewoonste zaak van de wereld geweest. De economie van bijvoorbeeld de klassieke oudheid draaide op slaven. Slaven werden niet alleen overal te werk gesteld; ze dienden met lijf en leden ter beschikking te staan aan hun eigenaars. En echt niet alleen wit over zwart, om het maar eens zo uit te drukken. Lijfeigenschap heeft tot aan de Russische revolutie in Rusland bestaan.

Natuurlijk heeft Duurvoort gelijk als ze zegt dat de diaspora uit Afrika op een akelige manier met de slavenhandel begonnen is. Maar de uittocht is nog niet afgelopen. Nauwelijks te stoppen stromen mensen proberen vanuit Afrika naar Europa te komen. Ze hebben hun leven ervoor over om hier in Europa te kunnen wonen. Liever hier in Europa de onderklasse dan daar honger en gebrek. De diaspora van Afrikanen ophangen aan de slavernij is maar ten dele terecht. Dat er racisme heerst en dat die in zekere zin zorgt voor een achterstelling van groepen, ja, daar geloof ik wel in, maar wat zegt dat nou helemaal?

Dat Nederland een historische schuld heeft omdat men niets ondernam tegen de slavenhandel die onder Nederlandse vlag werd bedreven, ontken ik niet. Dat is, helaas, een wassen neus. Overal werden slaven verhandeld en overal was het de gewoonste zaak van de wereld dat de ene mens eigenaar was van een ander mens. Geen enkel land deed daar wat tegen. Als iedereen schuld heeft, heeft niemand schuld. Uiteindelijk kwam het besef dat de ene mens niet een ander mens kan bezitten. Dat unieke, innovatieve idee ontstond in de westerse wereld en werd door de westerse wereld als norm aanvaard. Hoe onterecht misschien ook; ik ben er een beetje trots op dat dat idee onder Europeanen is ontstaan.

Als gesjeesd historicus in spé, maar zeker als geschiedkundige hobbyist lijkt me een slavernij museum niet verkeerd. Ik zelf dacht aan het Tropenmuseum. Op dit moment een zieltogend museum maar met een belangrijke collectie uit de voormalige koloniën. Laten ze eerst eens beginnen om een mooie en interessante tentoonstelling te maken over slavernij. En dan niet met een beschuldigend vingertje maar objectief: Over onze veranderende ideeën over slavernij; over de slavenhandel, de winsten, de plantages etc. etc. En eindigen met moderne vormen van slavernij. Ik zie zo’n tentoonstelling helemaal voor me. Waarom ben ik geen conservator geworden?