Even nadenken over de leus: ‘Geen 4 mei voor mij’. Willen ze 4 mei overslaan? Dat de kalender zomaar van 3 mei naar 5 mei verspringt? Kan ik me voorstellen, want 5 mei is feest en 3 mei is gewoon. Op 4 mei slaat de somberte toe; kan me voorstellen dat je die dag wilt overslaan. Dat wil de actiegroep helemaal niet. Ze willen niet persé 4 mei overslaan, ze willen graag andere zaken herdenken. Tijdens de toespraken wordt stilgestaan bij het overlijden en het leed van alle Nederlanders ten gevolge van oorlog en strijd. Na de toespraken houden we twee minuten stilte om onze gedachten te laten gaan naar de slachtoffers. De slachtoffers…

In Nederland hebben we geen gedachtenpolitie gelukkig, dus mag je je gedachten tijdens die twee minuten stilte laten gaan naar alles en iedereen waaraan je wilt denken. Bijvoorbeeld aan de overgrootouders die je nooit gekend hebt omdat ze tijdens de oorlog akelig aan hun einde zijn gekomen. Je mag denken aan je ouders die zo verschrikkelijk hebben geleden omdat hun ouders fanatieke NSB’ers. Je mag denken aan die heerlijke meid met wie het lukte om een praatje aan te knopen aan dat tafeltje bij ‘Broodjes en Bonen’. Zij moest weg en jij bleef achter met niets anders dan een leuk gesprekje en wat onvervulde verlangens. Je mag ook denken aan de Russische militairen die hun ‘broeders’ in Oost-Oekraïne te hulp kwamen en zomaar pardoes, op grond van verkeerde informatie een passagiersvliegtuig bomvol Nederlandse toeristen uit de lucht schoten. Hoe moeten die goedwillende mannen wel niet denken. Hun leed en wroeging moet enorm zijn. Het staat je helemaal vrij te denken wat je wilt tijdens die twee minuten stilte; niemand die je erop aanspreekt. Het enige dat niet mag is dat je de stilte op de Dam gaat verstoren. Waarom zou je ook?

Ik denk dat ik tijdens de dodenherdenking eens een keertje heel bewust niet ga denken aan mijn omaatje en haar familie en mijn opa en zijn familie. Ik denk dat ik het glas met de Auschwitz-steentjes niet prominent in mijn gezichtsveld ga zetten. Vanavond ga ik juist niet denken aan Nederlandse slachtoffers. Op dit moment kijk ik naar ‘Apocalypse World War I’. Fantastisch gerestaureerde beelden van een oorlog die extreem gewelddadig is geweest en die bij ons in Nederland nauwelijks een rol speelt omdat hij goeddeels aan ons voorbij ging. Desalniettemin een oorlog die een hele generatie jongemannen van een aantal Europese landen opslokte. Met stijgende verbazing zie en hoor ik hun relaas. Met stijgende verbazing zie en hoor ik de beslissingen van de volledig incompetente leiders die zonder pardon duizenden jongens de dood injoegen. Ze meenden daar niet alleen het recht toe te hebben, ze vonden ook dat ze daar goed aan deden. De oorlog die de kleffe zompige aarde rond Ieper rood liet kleuren en waar het leed en de angst gigantisch was. Afgelopen zomer hebben Josien en ik in die buurt rondgekeken. Ik heb de serie op Netflix bekeken en ik heb mezelf goed beseft waarom Maurice Ravel dat fantastische pianoconcert voor de linkerhand heeft geschreven. Daarom ga ik aan al die niet-Nederlandse jonge mannen denken die zo verschrikkelijk gruwelijk aan hun einde zijn gekomen in de modder rond Ieper; ze hebben het verdiend dat ik aan ze denk, vind ik.

Ik hoor graag waar de koekebakkertjes van de ‘Geen 4 mei voor mij’ aan gedacht hebben tijdens de twee minuten stilte…