Gisterenavond de film ‘Helleveeg gezien. Netflix heeft de film sinds heel kort in haar assortiment. Van het boek was ik diep onder de indruk. Het was één van de lekkerste boeken van A.F.Th. van der Heijden die ik gelezen heb. Lekker snel geschreven. Beeldend en een fantastische schets van het Brabantse arbeidersmilieu. Het gaat over de complexe relatie van een opgroeiende jongen met zijn maar twaalf jaar oudere tante. Voor mij natuurlijk in zekere zin best herkenbaar want mijn tante is dertien jaar ouder dan ik. Mijn verhaal met mijn tante, die overigens een even lief gezicht had als de tante van Albert Egberts die in de roman beschreven wordt, zou heel anders zijn. In ieder geval heel erg veel minder erotisch geladen. Mijn tante en haar man waren voor mij het ideale paar. Een heel ander verhaal dan het tragische verhaal van de jonge tante Tiny van Albert Egberts die zo zwaar gebukt gaat onder haar moeilijke karakter en haar traumatische verleden. Albert Egberts ontpopt zich nogal als een jaloerse echtgenoot als zijn erotiserende tante met andere mannen verkeert; geen enkele man lijkt goed genoeg voor haar. Maar misschien was dat ook wel zo…in de roman en de film. Ga zo’n tante en vrouw maar eens neerzetten als actrice. Ga zo’n karakter, die zo superieur beschreven is, met zoveel vreemde uithoeken in haar wezen, maar eens spelen. Dat lijkt me een hele moeilijke klus.
Op het moment dat actrice Hannah Hoekstra als de jonge tante Tiny in beeld verschijnt, verschrompelt de roman en komt de film tot leven. Een geheel eigen leven. In mijn hoofd bestond er tijdens het kijken naar de film geen verband meer tussen roman en film. Achteraf wel, omdat je dan het verhaal probeert te duiden. Er blijven in deze film vragen open die ik met behulp van het boek probeerde te beantwoorden. Dat lukte niet altijd.
Mijn bewondering voor Hannah Hoekstra is fiks gegroeid. Wat een enorme rol zet ze neer. Echt fantastisch! Ook al ben je nog zo knap als deze actrice, dan helpt dat je nog niet om de getroebleerde tante Tiny geloofwaardig te verbeelden. Maar dat doet Hannah Hoekstra dus wel. Neem bijvoorbeeld het verhaal van de Papoea’s en het chocoladen paasei. Voor mij was het volkomen geloofwaardig, dat acht jarige jongetje met zijn twintigjarige tante. Zo invoelbaar. Voor mij was de Papoea-scene de sleutelscene in de film. Het absolute hoogtepunt. Ook het sublieme decor en de rest van de entourage maakte deze scene tot het hoogtepunt. De scene moest op het randje van erotisch zijn, en dat was het ook. Je kunt niet zeggen dat tante Tiny haar neefje verleidde; ze was gewoon een heel erg lekker sappig verhaal aan het vertellen. Maar, zo op het rand van het bed, in het licht van het nachtlampje en dan vertellen over de stijve plasser van de Papoea’s en hun peniskoker is ook weer niet vrij van erotische geladenheid…. in de logeerkamer met zijn mooie jonge tante die in ruil voor stukjes chocola sterke verhalen vertelt over de Papoea’s. Een scene die je je hele leven niet meer vergeet!
De begin jaren zeventig zoals ik ze kende. Zoals het voelde naast de kolenhaard van opa en oma in een huis waar het zeer ongewoon was als je als man geen sigaret opstak. Eigenlijk hing in de huiskamer van opa en oma altijd een grote rookwolk. Dat maakt de wereld binnenshuis al zo verschrikkelijk anders als dat hij nu is. Zeker in arbeiderskringen. Die rokerige sfeer vond ik erg knap getroffen. Ik werd zomaar teruggevoerd naar de jaren zestig en zeventig. Benauwd en rokerig, maar voor mij zo verschrikkelijk warm.
Er waren toch ook wel wat dingen die ik minder vond. Natuurlijk hing er best een erotiserende sluier over de filmrelatie tussen tante Tiny en Albert Egberts, maar dat verklaarde voor mij niet dat tante met haar groot geworden studentenneef naar bed ging. Dat was voor mij geen logische stap in het verhaal en stoorde me ook. Die stap vond ik in de roman heel logisch maar in de film dus helemaal niet. Ik vond het er met de haren bijgesleept en totaal overbodig. Zonder die bedscène was de film nog heel veel sterker geweest, denk ik.
Het veertigjarig huwelijksfeest van de opa en oma van Albert wordt vakkundig door tante Tiny naar de gallemiezen geholpen omdat ze tijdens het feest iedereen even de waarheid gaat zeggen. Een scene die verdacht veel overeenkomsten vertoont met de Deense film ‘Festen’. Op zich is de manier waarop dat veertigjarige huwelijksfeest aan haar einde komt, volkomen geloofwaardig, maar de manier waarop de sequentie begint is, helaas, tenenkrommend. Tante Tiny komt aan met schortje en stofdoek en begint alle gasten af te stoffen. Niet geloofwaardig vind ik. Maar…heel erg geloofwaardig in het boek.
Tante Tiny heeft een trauma aan een reeks gebeurtenissen die in de pre-Albert Egberts periode zijn gebeurd. Tante Tiny vertelt daarover als ze ouder is. Het bevat nogal wat horror-elementen. Ik vond dat wel iets over de top. Net eventjes té, om goed in de film te passen. Frank Lammers speelde de rol van geliefde kwade genius. Een duistere rol waar ik niet goed mee uit de voeten kon. Ik kreeg de indruk dat hij Tiny, samen met de heren van de biljartclub, als veertienjarige seksueel misbruikte. Aan de andere kant vertelt ze dat ze gek op hem was en ze laat hem, op haar eigen huwelijksfeest, stevig door hem bij haar billen pakken. Voor mij erg onduidelijk; Groepsverkracht worden, zwanger raken, pijnlijke abortus die bijna fataal afloopt, geen erkenning van de zwangerschap en geen hulp bij dit alles als veertienjarig meisje en dan vervolgens, jaren later, haar stevig bij een bil grijpen zonder dat de mondige tante Tiny hem een verschrikkelijk hengst voor zijn kop verkoopt…dan ben ik los. Dan snap ik de mildheid niet die ze heeft ten opzichte van de veroorzaker van het leed uit haar jeugd. Ik kon dat echt niet volgen. Ik kan me dat ook niet uit het boek herinneren.
Al met al een hele erge mooie en goede film met een fantastische hoofdrol. Voor iedereen die de film nog niet gezien heeft en wel een abonnement op Netflix heeft: Kijken die film!!!