Brahms Vioolconcert, Sjostakovitsj Symfonie 5, gehoord op 3 junu 2023 in het Concertgebouw in Amsterdam

Als puber ervaar je de diepste emoties en worden je standaarden gezet. Dat zeggen lijkt wijs, maar eigenlijk weet ik niet of dat zo is. Het gold in ieder geval voor mij en dan vooral voor klassieke muziek. Zoals veel pubers hing ik dagelijks aan de radio om de laatste hits te horen op radio Noordzee of radio Veronica. Maar bij mij is er altijd een klein deeltje gek gebleven op klassieke muziek. Helemaal toen ik mijn pa weer leerde kennen toen ik zo’n veertien, vijftien jaar oud was. Eén van de weinige lichtpuntjes aan mijn vader was zijn liefde voor muziek en zijn ongekende muzikaliteit. Wat hij hoorde, speelde hij op de piano en daar heeft hij eigenlijk nooit pianoles voor nodig gehad; hij kon het zomaar. Wat ben ik daar trots, maar ook een beetje jaloers, op geweest. In die tijd werd het vioolconcert van Brahms op de plaat gezet door Herman Krebbers en het Concertgebouworkest gedirigeerd door Bernhard Haitink. Een absolute sensatie! Ik heb geen lp zo vaak als verjaardagscadeautje zien geven. In mijn omgeving had iedereen die plaat. Wij ook. Eindeloos draaiden we hem. Krebbers speelde het vioolconcert zo helder, zo emotioneel en zo…nou ja, geweldig. En dan ook nog begeleid door één van de beste orkesten van de wereld gedirigeerd door één van de allerbeste dirigenten die Nederland ooit heeft voortgebracht. Zeker voor het vioolconcert van Brahms zette Herman Krebbers in de jaren zeventig van de vorige eeuw (sjonge wat word ik oud!) de standaard. Dat vioolconcert brengt mij in ieder geval terug naar een periode in mijn gevoelsleven waarin alles heftig was en ik mijn pa weer leerde kennen en zijn muzikale rolletje ging spelen in mijn leven.

Tegen die fantastische opname uit de jaren zeventig van de vorige eeuw moesten Marc Bouchkov samen met het Nederlands Philharmonisch Orkest gedirigeerd door Hannu Lintu concurreren. Een ongelijke strijd natuurlijk. Doordat ik de Krebbersuitvoering, maar ook andere uitvoeringen, helemaal grijs gedraaid heb, ken ik elke noot van dit concert. Gaat er op het podium iets mis, dan hoor ik het meteen. En natuurlijk ging er ergens wel iets mis, dat kan ook haast niet anders in een liveoptreden. Maar wat belangrijk was is dat ik helderheid miste. Waar bij Krebbers elk nootje in de muziek aan bod komt, wilde, in de uitvoering van gisterenavond, de noten in de snellere loopjes over elkaar heen struikelen. Maar dat wil helemaal niet zeggen dat het slecht was, gisterenavond. Het was een erg verdienstelijk uitgevoerd vioolconcert van Brahms, moet ik zeggen, ik heb erg kunnen genieten. Jammer voor Marc Bouchkov is dat hij in mijn brein de concurrentie aan moet gaan met Neêrlands vioolgigant Herman Krebbers en Lintu met Haitink en die strijd is gewoon ongelijk.

Na de pauze was het Sjostakovitsj en zijn 5^e symfonie. In het programmaboekje werd beschreven hoe het leven van de componist onder druk stond door het bewind van Stalin. Verbazingwekkend dat hij onder die druk nog zoveel moois gecomponeerd heeft! Voordat hij zijn 5^e symfonie componeerde schreef hij de opera Lady Macbeth uit Mtensk. Deze opera schoot, naar verluidt, Stalin in het verkeerde keelgat. Kennelijk was de muziek niet helemaal geschikt voor het Russische arbeidersvolk en omdat Stalin precies diezelfde smaak had als dit volk, liep het leven van Sjostakovitsj meteen gevaar. De componist leefde in een tijd dat een mensenleven in Rusland niet veel waard was… Maar toen schreef hij zijn 5^e symfonie en die bleek helemaal in lijn te zijn met de smaak van Stalin. Op zich vind ik dat best vreemd want zo ‘gewoon’ en toegankelijk is die symfonie niet. Aan de andere kant is hij…prachtig! Ik heb genoten!

Al met al een mooie afsluiter van het concertseizoen!