We bivakkeren op dit moment in de buurt van Augsburg. De naam Augsburg doet een heel klein gesjeesd historicus lampje branden bij mij; de vrede van Augsburg. Ik heb het toch maar even opgezocht. Die vrede was een vrede van helemaal niets. Meer een voorbode van heel veel ellende. In het begin van de zestiende eeuw rommelde het. De kerk was corrupt geworden. Volgens velen was de kerk ver afgedreven van wat het oorspronkelijk was. Hervormers lieten zich horen. Vooral in de noordelijke landen. De machtigste heerser van Europa, Karel V, bestreed de hervormers met hand en tand. De inquisitie en de brandstapel tierde welig… In Augsburg wilde men de geest weer in de fles stoppen. ‘Cuius regio, eius religio’ was de uitkomst: De bezitter van het land bepaalt welke godsdienst er heerst. Van dat vredesverdrag of congres in 1555 hebben we weinig terug kunnen vinden, gisteren in Augsburg. In de geschiedenis heeft het ook niet echt stand gehouden want de strubbelingen gingen gewoon door om uiteindelijk toe te groeien naar een afgrijselijk, van bloed doordrenkte climax; de dertig jarige oorlog in de Duitse streken en de tachtig jarige oorlog in de Nederlanden. Qua slachtoffers in de Duitse streken is men niet helemaal zeker; de verhalen verschillen van een kwart van de bevolking tot driekwart van de bevolking…
Daarom misschien dat de Fuggerei mij zo trof. Het is een toppunt van naastenliefde in bittere tijden. De Fuggerei is het eerste sociale woningproject ter wereld. De steenrijke koopman Jakob Fugger stichtte het project in 1521 voor mensen die tot armoede waren vervallen en moesten zien hoe ze het leven weer konden oppakken. Een klein dorpje met heuse toegangspoorten in het centrum van Augsburg. Hoewel je toegang moet betalen om het project te mogen bekijken, en het dus een aardig museumgevoel geeft, zijn de ruim honderdveertig woningen nog steeds, onder dezelfde condities als vijfhonderd jaar geleden, bewoond. Omgerekend betalen de bewoners nog geen euro per jaar. Het onderhoud wordt grotendeels betaald uit toegangsgelden en wat een verderop gelegen bos oplevert. Of dat genoeg is, heb ik niet terug kunnen vinden, helaas. Rondlopen in het dorpje in de stad voelt een beetje gek; zeker omdat alle huisjes nog steeds bewoond zijn. Een soort van apies kijken. Omdat we zelf ook in een monument wonen waar veel bezoekers aan voorbij trekken weten we hoe vervelend het voor de bewoners is als je naar binnen gluurt; de verleiding is best groot. Gelukkig hebben ze ook twee woningen die je bezichtigen kunt. Een is modern ingericht , zoals de woninkjes nu in gebruik zijn en een andere woning hebben ze ingericht zoals ze in 1900 ingericht waren. Het zijn allemaal betrekkelijk ruime tweekamer woningen. Om te zorgen dat men zijn waardigheid houdt, is in de architectuur alles vermeden wat zou kunnen lijken op een armenhuis. Zo heeft iedereen een eigen deur naar buiten.
Midden in het project wordt je herinnerd aan die andere ramp die Duitsland is overkomen. Vierhonderdvijftig jaar na de verwoestende godsdienstoorlogen; het Hitlerregime. Ook Augsburg heeft enkele wraakaanvallen gehad vanuit de lucht. Om te kunnen overleven bij een bombardement zijn in het centrum van de Fuggerei schuilkelders ingericht. In die schuilkelders is een tentoonstelling opgezet over bombardementen en de bevolking. In het najaar van 1944 zijn er twee aanvallen op de stad geweest. Ook de Fuggerei is geraakt. Niet ernstig, maar toch… De angst zal er niet minder om geweest zijn. Na de oorlog zijn de huizen die beschadigd raakten meteen weer hersteld.
De Fuggerei in Augsburg is echt een van de hoogtepunten van deze stad. (Ook de kathedraal, trouwens, met een serie indrukwekkende Maria-schilderijen van Hans Holbein de Oude)