De discussies van de laatste tijd noopt je haast tot een vergelijking van het leed dat mensen is aangedaan. Veelvuldig komt slavernij voorbij en regelmatig wordt dat de zwarte holocaust genoemd. Ik merk dat ik me daar mateloos aan irriteer. Maar alles wat ik daar tegenin breng voelt alsof ik de slavernij wil goedpraten. Dat wil ik niet want slavernij is mensonterend; laat daar geen misverstand over bestaan. Ook afgelopen zaterdag in de Volkskrant wordt de slavernij weer vergeleken met het leed dat de joden is overkomen tijdens de tweede wereldoorlog. In het interview dat Anousha Nzume geeft, komt ze terug op Anne Frank. Iedereen kent haar in Nederland. Nzume vindt het onrechtvaardig dat men in Nederland wel Anne Frank kent, maar dat er weinig aandacht is voor de slavenhandel. Het vervelende is dat het bij genocide enerzijds en slavenhandel anderzijds om heel veel ellende gaat van verschillende, onvergelijkbare grootheden. Zowel slavernij als genocide is van alle tijden. De overeenkomst is dat het onrecht is maar verder hebben ze niets met elkaar gemeen.

Wat me aan de discussie tegenstaat is dat de holocaust en genocide in het algemeen, als het ware minder erg wordt gemaakt omdat iets anders, slavernij, ook heel erg was. Laten we daarom niet naar de overeenkomst kijken, maar naar de verschillen.

Wat is er kenmerkend voor genocide? Slachtoffers van genocide worden door de daders als niets waard beschouwd; ze worden vergeleken met schadelijke insecten, met kankergezwellen die uit de samenleving weggesneden moeten worden. Slachtoffers van genocide mogen niet bestaan. Als ze al iets goeds zouden hebben gedaan, dan deden ze dat uit eigenbelang of om te verdoezelen hoe verdorven ze zijn. Slachtoffers van genocide moeten dood en verbrand worden. Genocide is racisme in ultimo forma. Racistischer dan genocide bestaat er niet. Als je genocide pleegt beschouw je een volk als ongewenst op aarde terwijl je eigen natie superieur is. Genocide wordt doorgaans gepleegd op volkeren die geen eigen natie-staat hebben. Joden, Tutsi’s, Koerden of Armeniers. Bij genocide speelt van alles een rol van betekenis, maar in de voorbeelden die ik kan vinden is dat zelden huidskleur.

Kenmerkend voor slavernij is dat een persoon zijn autonomie kwijtraakt en een ander heer en meester is. Een slaaf is eigendom van een ander. De eigenaar kan naar eigen goeddunken beschikken over een slaaf. Onder dreiging van geweld kan de eigenaar eisen dat de slaaf diensten levert of arbeid verricht. Of hij voor die arbeid betaald wordt of op andere manier compensatie krijgt, is afhankelijk van wat de eigenaar wil. Grootschalige slavernij is rond de helft van de negentiende eeuw afgeschaft. Nergens in de wereld wordt slavernij op dit moment toegestaan. Dat wil niet zeggen dat het niet meer bestaat. Overal waar criminelen bestaan, bestaat slavernij. In Nederland worden slavinnen vooral ingezet in de seksindustrie. Er is een grootschalige handel geweest van mensen uit Afrika in Amerika. Maar dat is maar één, erg in het oog springende, vorm van slavernij en slavenhandel. Overwonnen volkeren werden in de geschiedenis vaak tot slaaf gemaakt. Slavernij heeft niet per se iets te maken met huidskleur; iedereen werd slachtoffer. Slavernij heeft ook niet per se iets te maken met racisme; tot in de negentiende eeuw kende Rusland slavernij waarbij de eigenaren net zo Russisch waren als de slaven. Een slaaf vertegenwoordigd een zekere waarde voor de eigenaar. Weliswaar vergelijkbaar met een dier, maar toch…

Slavernij is geen genocide; stop met deze vergelijking!