Eddy Szirmai is hoogleraar aan de universiteit van Maastricht. Eddy Szirmai heeft vandaag een stukje geschreven in de Volkskrant over het onlangs gehouden referendum. Dat referendum dat menigeen in een spagaat bracht. Eddy Szirmai had helemaal geen last van een spagaat. Dat komt omdat hij eigenaar van de waarheid is. Iedereen die zijn waarheid niet erkend, heeft het fout. Als je hoogleraar bent, mag je dat beweren, denk ik. Als hoogleraar heb je de hoogste sport van de maatschappelijke ladder bereikt en ben je de autoriteit. Als je als hoogleraar woorden in de mond neemt als ‘fout’, ‘collaboratie’ en ‘verraad plegen’ dan moeten die anderen wel heftig fout zitten.

Als eerstejaars student geschiedenis kregen we als oefening drie bronnen aangeboden over de Hongaarse opstand in 1956. (De dilemma’s rond Oekraïne lijken verdomd veel op de dilemma’s rond Hongarije in 1956.) De drie bronnen waren, als ik het me goed herinner het verslag van een in Boedapest aanwezige Amerikaanse journalist, het verslag van een vrijheidsstrijder en het verslag van een toevallig aanwezige Russische vrouw. Aan ons, als eerstejaars studenten geschiedenis, de opdracht om de bronnen te bestuderen en op waarde en waarheidsgehalte te schatten.

Natuurlijk hadden wij ook een mening. Er was in 1956 een democratische opstand uitgebroken tegen het juk van de Sovjet-Unie. Russische troepen sloegen de opstand bloedig neer. Dat was onze opvatting en de opvatting die algemeen geldig was in die dagen in Nederland. Na bestudering van de drie bronnen bleek eigenlijk alleen de Russische vrouw ooggetuige. Zij was de enige die betrekkelijk objectief beschreef wat er gebeurde. De anderen hadden het van horen zeggen of probeerden politiek gewin te halen. Uit het beeld dat de Russische vrouw schetste, kwam een tegengesteld beeld naar voren dan wat wij hadden. De oefening was bedoeld om te laten zien hoe moeilijk de waarheid vaak te achterhalen is.

Ik denk niet dat Eddy Szirmai deze oefening ooit gedaan heeft. In zijn stukje interpreteert Szirmai gebeurtenissen rondom het Europese verdrag. Daarbij zet hij consequent de naar voorspoed en vrijheid strevende democratisch georiënteerde Oekraïners tegenover de kwaadwillende Russische regering. Hij noemt deze interpretaties ‘feiten’. Dat er een groot deel van de Oekraïense bevolking volledig achter de Russische politiek staat, laat Szirmai ongenoemd. Merkwaardig! Zijdelings tipt hij aan dat er al eerder in dat land een ‘revolutie’ was geweest…De Oranje revolutie. Ging precies om hetzelfde als de opstand tegen Janoekowitsch. Ook toen werd er een (voor Oekraïense begrippen) democratisch gekozen Russisch georiënteerde president afgezet. Met minimale meerderheid werd er een Europees georiënteerde regering gekozen. Deze regering begon de onderhandelingen met Europa.

Zonder revolutie, maar democratisch, werd deze ‘Oranje’ regering opgevolgd door Janoekowitsch. En die regering weigerde het verdrag te ondertekenen. Daarna de bekende Maidan revolutie met fascisten in de voorhoede.

Ik ben thuisgebleven bij het referendum omdat ik echt niet wist wat ik stemmen moest. Dat verdrag heeft enorme tweespalt teweeggebracht in Oekraïne. Ik wilde ook geen stem uitbrengen tegen Europa zoals ‘Geen Stijl’ wilde. Het verstandigste was gewoon thuisblijven. Fijn voor Szirmai dat hij weet wat de waarheid is; dat hij de wereld kan verdelen in Goed en Fout!