Er leek nog niets aan de hand. Wouter Bos was net minister van Financiën geworden. Hij wist nog niet wat hem boven het hoofd hing. Gelukkig maar. Zelfs bij de ABN-AMRO leek alles goed te gaan en Scheringa leidde nog succesvol zijn bank (vond hij zelf). Er rommelde heus wel wat, maar niet onheilspellend. Een soort darmgeluidjes. En toen was er ineens een internetspaarbank die heel hoge rente gaf. Uit IJsland…ook al zo vreemd. Men was nog niet helemaal gewend aan globalisering. Maar of het nou buitenland was of niet, wat maakte het uit; de rente was, in vergelijking tot Nederlandse banken, torenhoog. Had je verstand van geldzaken dan zette je natuurlijk veel geld op die IJslandse spaarbank. Dat leverde nog eens wat op. Dat maakte de verliezen goed die geleden waren op de aandelenbeurzen.

Die IJslandse banken waren toen echt hot. Zelfs ik had ervan gehoord. Ik werkte toen nog niet in de financiële sector en banken interesseerde me geen zier. Ook aan sparen dacht ik niet of nauwelijks. Ja, de ergste klappen konden we heus wel opvangen, maar ik herinner me dat ik er best een beetje trots op was dat bij ons het geld gewoon op ging. Bleef er wat geld over, dan deden we daar leuke dingen voor. Zo zaten wij in elkaar. Woorden als ‘vermogensopbouw’ deed ons walgen. Ons geld rolde. Maar andermans geld niet, zo bleek. Mensen die een ‘vermogen’ hadden en aan ‘financial planning’ deden, wilden af van dat risicovolle beleggen in ‘derivaten’. IJslandse banken gaven een ‘goed rendement’ en hadden een minimaal ‘risicoprofiel’. Ik geloof dat dat wel zo’n beetje de redenering was van financieel serieus Nederland.

Mis poes! Die IJslandse banken waren een drama, achteraf gezien. Ze stonden al op instorten maar om meer geld binnen te krijgen, hoopten ze hun problemen op te lossen. Als bank krijg je meer (spaar)geld binnen, als je een aantrekkelijke rente belooft. Dat deden deze banken, dus. Foute boel! Het zakie stortte volledig in. Het spaargeld tot honderdduizend euro werd gegarandeerd door de IJslandse regering. Wat bleek, als de IJslandse regering al het in Nederland en elsewhere gegarandeerde geld gingen vergoeden, dan was er een ogenblikkelijk IJslands failliet; het gegarandeerde geld overtrof de landsbegroting meerdere malen. Daarom schoot onze regering het geld maar even voor… maar met een fikse betalingsregeling voor de IJslanders in het verschiet…

Ook de IJslanders waren hun spaargeld kwijt. Die hadden hun geld ook massaal op de IJslandse banken gezet. Hun overheid had garanties afgegeven. Garanties moesten betaald worden met belastinggeld. Belastinggeld was opgehaald bij de IJslanders. IJslanders hadden best reden om ontevreden te zijn; Ze waren hun eigen spaargeld kwijt en het spaargeld van anderen moesten ze ook nog eens terugbetalen.

Nu blijkt dat de minister-president van IJsland geprofiteerd heeft van de crisis die IJsland zo hard trof. De IJslandse premier met het blotebillengezicht. Sigmundur Gunnlaugsson… De panama-papers doen over IJslands eerste burger een boekje open… Oei. Gelukkig kent IJsland heel veel verstopplekken… Leegstaande bankgebouwen bijvoorbeeld!