Ik ben niet zomaar geïnteresseerd geraakt in Boeddha; we gaan over niet al te lange tijd naar Thailand. Wil je iets van Thailand begrijpen dan moet je iets van Boeddha weten, denk ik. Om iets van Nederland te begrijpen zul je je toch echt in het christendom moeten verdiepen. Niet om de mensen en de natuur van Nederland te begrijpen, daar heb je dat niet voor nodig. Maar wel om te begrijpen waarom we nu en in het verleden schilderen, tekenen, muziek spelen, gebouwen maken, toneelspelen, dansen en onze rituelen vieren. Dan moet je je echt iets meer in het Christendom verdiepen. In Thailand wil ik ook iets van de cultuur zien en begrijpen. De cultuur van Thailand staat in het teken van Boeddha. Iets voorbij alle eetstalletjes in de straten van Bangkok gloort overal Boeddha. Daarom kon je mij, één dag na de opening van de tentoonstelling, vinden in de Nieuwe kerk. Omdat ik alleen maar de banner had gezien aan de gevel van de Nieuwe kerk, was ik eigenlijk al twee dagen eerder bij de Boeddhatentoonstelling en moest tot mijn teleurstelling constateren dat de tentoonstelling nog niet open was. Wel was voor de kerkdeur alles in rep en roer omdat de Dalai Lama de nog niet geopende tentoonstelling bezocht.

Ben ik te weten gekomen wat ik zocht? Niet helemaal, denk ik. Er blijven verschrikkelijk veel vragen openstaan. Ik had natuurlijk ook niet kunnen verwachten dat ik zomaar, van een totaal nietweter ineens een alweter zou worden. Maar een aantal dingen zijn me wel duidelijk geworden, hoewel het belangrijkste is blijven hangen. Boeddhisme is niet zozeer een geloof als wel een levenshouding. Dat heb ik wel opgepikt, maar wat ik nog niet kon volgen is hoe het komt dat dat Boeddhisme zoveel mensenharten heeft veroverd. Het is me niet duidelijk hoe dat Boeddhisme zo kon doordringen in grote lagen van de bevolking en dat het kennelijk zo’n kracht had dat het in een deel van de wereld de overheersende levenshouding is geworden. Veel religies verklaren vanuit hun religie de wereld. Religie is niet alleen een door een hogere macht opgelegd normen- en waardenstelsel, maar het verklaart ook hoe de wereld de wereld is geworden en welk plan daarachter zat. Het normen- en waarden stelsel heb ik voor een deel wel langs zien komen, maar dat verklarende deel, dat ontbrak volledig.

Een audiotour volgesproken door Erica Terpstra is in ieder geval wel een belevenis. Het is duidelijk dat ze erg enthousiast is over het Boeddhisme. Hoewel ze ook een keer behoorlijk tegengas geeft. Halverwege de tentoonstelling een beeld van de uitgemergelde Boeddha. Samen met andere asceten, lees je bij het beeld, besloot Boeddha tot het uiterste te gaan en niet méér te eten dan één rijstkorrel per dag. Op het laatst kon de Boeddha nauwelijks meer overeind blijven en besloot hij dat extremisme niet goed was. Als Boeddhist moet je altijd naar de middenweg zoeken. Dat vond Terpstra dus niet. Ze dacht dat de wereld dan maar saai zou worden. Proberen uit te blinken en niet streven naar eenheidsworst was Terpstra d’r devies.

In de nieuwe kerk wordt een link gelegd tussen moderne kunst en de Boeddhistische cultuur. De tentoonstelling toont hoe Prins Siddharta (de latere Boeddha) werd opgevoed in weelde en ver werd gehouden van het leed in de wereld. Op een dag maakte hij een rijtoer en ontdekte dat de wereld buiten zijn veilige paleis een drama was. Kunstenaars Yoko Ono en Carolee Schneemann focuste op dit gegeven; de wereld is bar en boos. Schneemann met een opstelling van televisies in verschillende standen waarop filmpjes worden afgespeeld die een indruk geven van het geweld in de wereld. Yoko Ono liet drie bergen grond storten waarop verschrikkelijke dingen waren gebeurd. Je zou verwachten een hoopje Rwanda doordrenkt van het bloed van in mootjes gehakte Tutsi’s, een hoopje Syrië… keus genoeg. Maar Ono koos voor een hoopje grond waarop een vrouw onbetamelijk was betast…begreep ik. Daarmee had ze voor mij behoorlijk afgedaan.

Verwacht er niet al te veel van, van deze tentoonstelling, maar laat je wel meeslepen in het enthousiasme van Erica Terpstra!